Tłumaczenie oryginalnego artykułu: C Barona-Dorado, I González-Regueiro, M Martín-Ares, O Arias-Irimia, J-M Martínez-González, Efficacy of platelet-rich plasma applied to post-extraction retained lower third molar alveoli. A systematic review, Med Oral Patol Oral Cir Bucal. 2014 Mar; 19(2): e142–e148.
Źródło: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4015052/
Streszczenie
Retencja stomatologiczna jest częstym zjawiskiem w populacji ogólnej, a jej usunięcie może wiązać się z wieloma powikłaniami. Aby uniknąć tych powikłań, zaproponowano zastosowanie osocza bogatopłytkowego, ponieważ zawiera ono duże ilości czynników wzrostu i stymuluje różnorodne funkcje biologiczne, ułatwiając gojenie tkanek miękkich i twardych.
Cele pracy: Ocena dostępnych dowodów naukowych dotyczących stosowania osocza bogatopłytkowego w poekstrakcyjnych pęcherzykach zatrzymanych trzecich dolnych zębów trzonowych.
Materiał i metody: Systematyczny przegląd opublikowanej literatury zarejestrowanej w bazach Medline, EMBASE, Cochrane i NIH. Uwzględniono następujące kategorie: randomizowane badania kliniczne na ludziach.
Kluczowe wyszukiwane słowa to: osocze bogatopłytkowe; osocze bogatopłytkowe i chirurgia jamy ustnej; płytki bogate w czynniki wzrostu i trzeci ząb trzonowy.
Wyniki: Spośród 101 potencjalnie ważnych artykułów wybrano siedem, z czego cztery zostały odrzucone ze względu na niespełnienie kryteriów jakościowych. Trzy badania spełniły wszystkie kryteria selekcji i jakości: Ogundipe i wsp.; Rutkowski i wsp.; Haraji i in. We wszystkich badaniach mierzono aktywność osteoblastów za pomocą sintygrafii, a także rejestrowano ból, krwawienie, zapalenie, temperaturę, drętwienie odczuwane przez pacjentów, radiologiczną gęstość kości i częstość występowania wyrostka zębodołowego.
Wnioski: Dowody naukowe dotyczące stosowania PRP w chirurgii zatrzymanych trzecich zębów trzonowych są słabe. Z tego powodu potrzebne są randomizowane badania kliniczne, zanim będzie można sformułować zalecenia dotyczące klinicznego zastosowania PRP.
Słowa kluczowe: Osocze bogatopłytkowe, chirurgia dolnych trzecich zębów trzonowych, pooperacja.
Wstęp
Zastosowanie osocza bogatopłytkowego (PRP) jest ostatnio zaproponowaną metodą leczenia powikłań po zabiegach chirurgicznych zatrzymanych/zajętych trzecich zębów trzonowych dolnych. Różni autorzy opisali PRP jako skuteczny środek poprawiający gojenie zarówno tkanek twardych, jak i miękkich, powodujący zmniejszenie bólu, stanu zapalnego i szczękościska, a także przyspieszenie procesu regeneracji kości. W literaturze pojawiają się jednak pewne kontrowersje, które mogą wynikać z odmiennych protokołów otrzymywania PRP (wirowanie) oraz małej liczby przeprowadzonych dotychczas systematycznych badań (1,2).
PRP zawiera wysokie stężenia czynników wzrostu, które stymulują różne funkcje biologiczne, takie jak chemotaksja, angiogeneza, proliferacja i różnicowanie komórek, a wszystkie one ułatwiają gojenie (1-3); więc kiedy płytki krwi uwalniają czynniki wzrostu, uruchamiają proces regeneracji tkanki. Oprócz czynników wzrostu, tkanka ziarninowa w ranach leczonych PRP zawiera składniki wewnątrz- i zewnątrzpłytkowe, które mogą również przyczyniać się do regeneracji tkanki (4,5).
PRP wiąże się z niskim ryzykiem infekcji lub reakcji immunologicznych, ponieważ płytki krwi odgrywają ważną rolę w mechanizmach obronnych gospodarza w miejscu rany ze względu na uwalnianie peptydu sygnałowego, który przyciąga makrofagi. Cytowano także przeciwdrobnoustrojowe działanie koncentratów płytek krwi na różne gatunki bakterii odpowiedzialnych za zakażenia jamy ustnej (1-5).
Ostatnio przeprowadzono kilka randomizowanych badań klinicznych (RCT) na małych próbach i z krótkimi okresami obserwacji, które wykazały krótkotrwałe rezultaty stosowania PRP w miejscach operacji trzecich trzonowców (6-12). Celem niniejszego badania była ocena dowodów naukowych potwierdzających zastosowanie PRP w przypadku pozostałych pęcherzyków płucnych dolnych trzecich zębów trzonowych po ekstrakcji.
Materiał i metody
*Wyszukiwanie bibliografii
Przeszukano artykuły dotyczące osocza bogatopłytkowego w opublikowanej literaturze biomedycznej zawartej w następujących bazach danych: Medline (via Pubmed); EMBASE (przez Owidiusza); PZH; oraz Centralny Rejestr Badań Kontrolowanych Cochrane. Wyszukiwanie zostało rozszerzone o systematyczne przeglądy literatury w bazie danych Medline i bazie danych przeglądów systematycznych Cochrane. Wyszukiwanie ograniczono do randomizowanych badań klinicznych na ludziach, niezależnie od czasu trwania badania i języka publikacji.
*Szukaj strategii
Przeszukiwaniem objęto całą literaturę opublikowaną do 30 czerwca 2013 r. włącznie. Parametrem wyszukiwania były „randomizowane badania kliniczne na ludziach”. Kluczowymi wyszukiwanymi słowami były.
- W bazie Medline: osocze bogatopłytkowe i chirurgia jamy ustnej; osocze bogate w czynniki wzrostu i trzeci trzonowiec.
- W bazie EMBASE: osocze bogatopłytkowe i chirurgia jamy ustnej.
- W bazie danych Cochrane: osocze bogatopłytkowe.
- W bazie NIH: osocze bogatopłytkowe i chirurgia jamy ustnej.
*Kryteria wyboru artykułu
-Kryteria przyjęcia
Uwzględniono badania charakteryzujące się następującymi cechami:
Populacja: badania na ludziach, obejmujące dorosłych pacjentów, którzy przeszli ekstrakcję jednego lub większej liczby zatrzymanych trzecich zębów trzonowych.
Interwencja: podanie osocza bogatopłytkowego do pęcherzyków dolnych trzecich trzonowców po ekstrakcji.
Porównanie: zastosowanie placebo w przypadku zatrzymania trzeciego dolnego zęba trzonowego po ekstrakcji.
Oceniano zmienne wynikowe: ból, stan zapalny, krwawienie, stopień gojenia, częstość występowania zapalenia kości wyrostka zębodołowego, stopień radiologicznej regeneracji kości i aktywność osteoblastów.
Projekt badania: włączono jedynie randomizowane badania kliniczne (RCT) z udziałem grup równoległych lub z podziałem jamy ustnej, przy czym jedna grupa otrzymała PRP, a druga placebo, przy czym oba wnioski zostały rozdzielone losowo.
-Kryteria wyłączenia
- Artykuły dotyczące zastosowania osocza bogatopłytkowego w miejscach ekstrakcji zębów innych niż zatrzymane dolne trzecie zęby trzonowe.
- Randomizowane badania kliniczne łączące zastosowanie osocza bogatopłytkowego z innymi materiałami do regeneracji kości.
- Artykuły powielające tę samą próbę lub populację badawczą co inną, uzyskujące te same wyniki, ale wykorzystujące różne okresy badawcze lub opublikowane w więcej niż jednym czasopiśmie.
*Ekstrakcja danych
Z badań, które spełniły kryteria włączenia, wyodrębniono odpowiednie dane i zestawiono je w tabelach dowodów naukowych, w których zarejestrowano następujące dane.
- Autorzy i rok wydania.
- Projekt badania: badanie kliniczne w grupach równoległych lub z rozdzielonymi ustami.
- Kryteria doboru pacjentów.
- Wielkość próbki.
- Protokół uzyskania PRP.
- Wstępna charakterystyka pacjenta.
- Zmienne wynikowe.
Ocena jakości i synteza dowodów naukowych
Dokonano krytycznej oceny wybranych badań, oceniając ich trafność wewnętrzną i zewnętrzną. Dokonano tego za pomocą skali Jadad (13), która przyznaje punkty od zera do pięciu w zależności od tego, czy spełnione zostały następujące kryteria:
- Niezależnie od tego, czy badanie było randomizowane.
- Niezależnie od tego, czy była to podwójna ślepa, czy nie.
- Niezależnie od tego, czy wymieniono pacjentów, którzy przeszli procedurę badania, czy też nie.
- Czy metoda generowania sekwencji randomizacji (jeśli została opisana) była odpowiednia.
Według skali Jadad badanie kliniczne uznaje się za niskiej jakości, jeśli uzyskuje mniej niż trzy punkty. Na podstawie informacji wyodrębnionych i zebranych w tabelach dowodów naukowych oraz po ocenie jakości badań klinicznych, następnie uporządkowano, zsyntetyzowano i ustrukturyzowano dowody uznane za odpowiedniej jakości.
Wyniki
1- Wyniki wyszukiwania. Schemat przepływu
a) Przeglądy systematyczne i metaanalizy
Znaleziono pięć przeglądów systematycznych (1,2,5,15,16), z których wszystkie zostały wykluczone, ponieważ: jeden (1) obejmował badania kliniczne, w których połączono PRP z innymi materiałami do regeneracji kości i zastosowano je nie tylko do utrzymania niższych pęcherzyki poekstrakcyjne trzeciego trzonowca; inny przegląd (15) obejmował badania kliniczne, w których ubytki kostne leczono za pomocą regeneracji ubytków przyzębia lub uniesienia zatoki szczękowej; dwóch (2,16) analizowało właściwości osocza bogatopłytkowego, techniki jego otrzymywania i możliwe zastosowania, zamiast leczenia miejsc dolnych trzecich trzonowców; ostatni (5) nie dotyczył chirurgii jamy ustnej, ale stosował PRP na przewlekłe rany skórne.
b) Randomizowane badania kliniczne
W wyniku wyszukiwania zidentyfikowano 101 artykułów, z czego 16 stanowiło powtórzenie. Z pozostałych 85 72 odrzucono na podstawie tytułu, gdyż było jasne, że nie odpowiadają one zastosowaniu osocza bogatopłytkowego w chirurgii zatrzymanego trzeciego trzonowca dolnego.
W ten sposób zidentyfikowano 13 artykułów, które potencjalnie nadawały się do włączenia. Po zapoznaniu się z abstraktami wybrano siedem artykułów spełniających wszystkie zaproponowane kryteria włączenia i odczytano ich pełne teksty; wszystkie miały charakter randomizowanych badań klinicznych (6-12).
Po ocenie jakości i potencjału stronniczości za pomocą skali Jadad (13) cztery osoby zostały wyeliminowane, ponieważ nie uzyskały wymaganego minimalnego wyniku (6-9) (Tabela 1). Rysunek 11 to schemat blokowy opisujący proces selekcji do RCT.
Gürbüzer i in. (10) to badanie z rozdzieloną jamą ustną, w którym wzięło udział 12 pacjentów z obustronnymi zatrzymanymi dolnymi trzecimi zębami trzonowymi. Celem badania było zbadanie krótkoterminowego wpływu PRP na aktywność osteoblastów podczas procesu gojenia zębodołu po ekstrakcji zachowanego trzeciego zęba trzonowego żuchwy. Aktywność osteoblastów mierzono w nowo powstałej kości wyrostka zębodołowego za pomocą scyntygrafii, jeden i cztery tygodnie po operacji.
Pobrano 16 ml krwi do dwóch probówek o pojemności 8,5 ml, stosując jako antykoagulant cytrynianowo-fosforanowo-dekstrozowy; przeprowadzono podwójne wirowanie, z początkowym wirowaniem dziesięciominutowym przy 2400 obr./min i końcowym wirowaniem przy 3600 obr./min przez 15 minut. Otrzymany PRP rozcieńczono roztworem soli fizjologicznej w stężeniu 1:5. Na koniec dodano krew własną pacjenta i 0,5 ml chlorku wapnia.
Scyntygrafię kości technetem-99 wykonywano po 1 i 4 tygodniach od operacji. Nie stwierdzono statystycznie istotnych różnic pomiędzy grupami.
Rutkowski i in. (11) przeprowadzili badanie z rozciętymi ustami na sześciu pacjentach. W badaniu wzięły udział wyłącznie osoby niepalące, u których obustronnie zachowały się trzecie dolne zęby trzonowe w podobnym stanie wyrzynania się i bez powikłań medycznych.
Otrzymano dwie probówki po 4,5 ml krwi z cytrynianem sodu jako antykoagulantem. Odwirowano je przez 10 minut przy 1150 g. Osocze zasysano pipetą 3 mm powyżej i 2 mm poniżej granicy między osoczem a warstwą czerwonych krwinek. Wykonano ekstrakcję dolnych trzecich zębów trzonowych, po czym grupie kontrolnej podano Gelfoam®, a grupie badanej Gelfoam® wraz z PRP.
W badaniu mierzono ból, stan zapalny, krwawienie i temperaturę odczuwaną przez pacjenta za pomocą wizualnej skali analogowej dziewięć dni po operacji. Nie zaobserwowano istotnych statystycznie różnic pomiędzy grupą PRP a grupą kontrolną w zakresie żadnego z analizowanych parametrów.
W badaniu oceniano także dostrzegalne przez obserwatora rozejście się, krwawienie, stan zapalny i obrzęk wewnątrzustny. Zaobserwowano istotną różnicę na korzyść PRP w zakresie obrzęku twarzy.
Wykonano cyfrowe radiogramy okołowierzchołkowe przy użyciu oprogramowania VinWix Pro® w celu określenia gęstości kości za pomocą skali szarości. Średnia radiologiczna gęstość kości była istotnie większa w grupie leczonej PRP niż w grupie kontrolnej (test t-Studenta dla par próbek: p<0,05).
Haraji i in. (12) podjęli się oceny profilaktycznego działania PRP w leczeniu zapalenia kości zębodołowej, a także jego wpływu na leczenie bólu i przyspieszenie procesu gojenia. Do badania wybrano czterdziestu pacjentów z obustronnymi trzecimi zębami trzonowymi szczęki lub żuchwy, którzy charakteryzowali się podobnym poziomem trudności chirurgicznych i podobnymi czynnikami ryzyka zapalenia kości zębodołowej: zapaleniem kości wieńcowej, leczeniem doustnymi środkami antykoncepcyjnymi, paleniem tytoniu, bruksizmem lub występowaniem suchego zapalenia pęcherzyków płucnych.
10 ml krwi ekstrahowano do probówek o pojemności 1 ml, stosując 3,8% cytrynian sodu jako antykoagulant i wirowano przy 460 g przez 8 minut. Część osocza bogatopłytkowego oddzielono od krwi czerwonej i dodano chlorek wapnia (0,05 ml na ml osocza). Umieszczono go w piekarniku i ogrzewano w temperaturze 37°C przez 5-8 minut.
Po operacji ból oceniano za pomocą wizualnej skali analogowej; Gojenie oceniano na podstawie obserwacji zwyrodnienia krzepnięcia, rozejścia się rany z ropniem, rozejścia się rany bez ropienia (lub niezagojenia). Stwierdzono, że w grupie PRP natężenie bólu pooperacyjnego było istotnie mniejsze (p<0,00), a gojenie przebiegało lepiej (p<0,00) w porównaniu z grupą kontrolną. Częstość występowania pooperacyjnego zapalenia kości zębodołowej po stronie leczonej PRP była istotnie mniejsza (p<0,05) niż po stronie bocznej.
Dyskusja
Osocze bogatopłytkowe znajduje zastosowanie w różnorodnych sytuacjach klinicznych w chirurgii jamy ustnej, począwszy od wypełniania pęcherzyków poekstrakcyjnych, aż po bardziej złożone operacje polegające na regeneracji kości czy uniesieniu zatok (17-19). Uważa się, że jego stosowanie zmniejsza ból i stany zapalne, przyspiesza nabłonek tkanek miękkich i wspomaga regenerację kości (20-21). Celem tego systematycznego przeglądu literatury była analiza dostępnych dowodów naukowych dotyczących stosowania PRP w chirurgii zatrzymanych trzecich zębów trzonowych dolnych.
Chociaż jest wielu autorów wychwalających zalety stosowania PRP, istnieje niewiele randomizowanych badań klinicznych, które zajmowały się tym tematem. W niniejszym przeglądzie odnaleziono jedynie siedem badań klinicznych na ten temat, z których cztery nie spełniły kryteriów Jadad (13) dotyczących uniknięcia stronniczości.
Trzy pozostałe badania włączone do przeglądu – Gürbüzer i in. (10), Rutkowski i in. (11) oraz Haraji i in. (12) – nie przedstawiły żadnych stronniczości w odniesieniu do procedury badania klinicznego, ale dwie z nich przedstawiły problemy w zakresie komunikowania wyników.
Haraji i in. (12) potwierdzają, że w grupie badanej leczonej PRP poziom bólu i stanu zapalnego był niższy niż w grupie kontrolnej, przy czym różnica była istotna statystycznie (p<0,00). W artykule nie zawarto jednak żadnych wartości (średniej, odchylenia standardowego ani żadnej wartości liczbowej) pochodzących z badania. W artykule tym określono także częstość występowania zapalenia kości, nie precyzując metody jego rozpoznania. Ponadto wykonano 80 ekstrakcji trzecich zębów trzonowych – 40 w szczęce i 40 w żuchwie – wszystkie uwzględniono w wynikach. Stanowi to istotny błąd metodologiczny, gdyż z klinicznego punktu widzenia nie można porównywać warunków pooperacyjnych trzeciego dolnego zęba trzonowego z trzecim górnym trzonowcem.
Podobnie Rutkowski i in. (11) podają, że nie było różnic między grupami w zakresie częstości występowania bólu, ale statystycznie istotne zmniejszenie stanu zapalnego w grupie PRP. Za pomocą radiografii cyfrowej odkryli różnice w stopniu kostnienia na korzyść PRP. Nie dostarczają jednak obiektywnych danych dla żadnej z badanych zmiennych i ograniczają swoje wyniki do analizy statystycznej zastosowanej do wygenerowania wartości p. Ponadto próbka pacjentów była niewielka, tylko sześciu pacjentów i dwanaście dolnych trzecich zębów trzonowych. Ponieważ te dwa opublikowane badania nie dostarczyły żadnych danych na temat bólu i stanu zapalnego, a ponadto liczebność ich próbek była niewielka, synteza tych wyników za pomocą metaanalizy jest niemożliwa.
Trzecie badanie kliniczne włączone do analizy, opublikowane przez Gürbüzera i in. (13) zmierzyli aktywność osteoblastów tydzień i cztery tygodnie po operacji. W badaniu jasno przedstawiono wyniki, ale nie udało się znaleźć statystycznie istotnych różnic między grupami. Nie znaleziono żadnego innego badania tego typu, które pozwalałoby na porównanie z tymi wynikami.
Inną cechą prób była metoda zastosowana do otrzymania koncentratu płytek krwi. W żadnym z analizowanych badań nie zastosowano tej samej metody, co jest kluczowym czynnikiem, biorąc pod uwagę, że stężenie czynników wzrostu będzie się różnić w zależności od zastosowanej metody. Możliwe jest nawet, że niektóre mniej rygorystyczne protokoły pozwoliły na włączenie krwinek czerwonych lub białych, co spowodowałoby silniejszą odpowiedź zapalną niż oczekiwano (11).
Niedawno Hiszpańska Agencja Leków i Produktów Medycznych opublikowała raport, w którym uznaje zastosowanie PRP za lek nadający się do stosowania u ludzi. Dopuszczenie dowolnego leku oznacza, że spełnia on wymagane kryteria jakości, bezpieczeństwa i skuteczności. Jednakże w raporcie stwierdza się, że nie przeprowadzono jeszcze badań klinicznych o wystarczającej jakości, zanim będzie można wyciągnąć jednoznaczne wnioski na temat jego zastosowania, i wzywa badaczy do przeprowadzenia badań klinicznych o odpowiednim planie w celu ustalenia odpowiedniego materiału dowodowego dla każdej patologii , rodzaj PRP i zastosowanie (Alonso C, Baró F, Blanquer M, de Felipe P, Fernández ME, Gómez-Chacón C i in. INFORME/V1/23052013, Hiszpańska Agencja Leków i Produktów Medycznych w sprawie stosowania płytek osocze bogate w let, Ministerstwo Zdrowia, Opieki Społecznej i Równości, dostępne pod adresem: http://www.aemps.gob.es/vigilancia/medicamentosUsoHumano/docs/notificacion-SRA.pdf.).
Po zastosowaniu wytycznych systemu Grade (14) stwierdzono, że jakość opublikowanych dowodów dotyczących stosowania PRP w pęcherzykach płucnych trzecich dolnych zębów trzonowych po ekstrakcji jest niska, w związku z czym nie można sformułować zaleceń dotyczących jego stosowania klinicznego.
Oczywiste jest, że potrzebne są randomizowane badania kliniczne oceniające bezpieczeństwo i skuteczność pooperacyjnego leczenia PRP pęcherzyków płucnych trzecich dolnych zębów trzonowych i porównujące stosowanie PRP z placebo. Do zmiennych wynikowych należy zaliczyć wpływ na ból, stan zapalny i szczękościsk, gojenie kości i tkanek miękkich oraz redukcję worka przyzębnego dystalnie od sąsiedniego drugiego zęba trzonowego. Publikacja wyników takich prób powinna być zgodna z wytycznymi Deklaracji Małżonka (22), aby zapewnić zewnętrzną ważność uzyskanych wyników.
Źródła:
1. Del Fabbro M, Bortolin M, Taschieri S. Is autologous platelet concentrate beneficial for post-extraction socket healing? A systematic review. Int J Oral Maxillofac Surg. 2011;40:891–900. [PubMed] [Google Scholar]
2. Sánchez AR, Sheridan PJ, Kupp LI. Is Platelet-rich Plasma the Perfect Enhancement Factor? A Current Review. Int J Oral Maxillofac Implants. 2003;18:93–103. [PubMed] [Google Scholar]
3. Anitua E, Andia I, Ardanza B, Nurden P, Nurden AT. Autologous platelets as a source of proteins for healing and tissue regeneration. Thrombosis and Haemostasis. 2004;91:4–15. [PubMed] [Google Scholar]
4. Marx RE. Platelet-rich plasma: evidence to support its use. J Oral Maxillofac Surg. 2004;62:489–96. [PubMed] [Google Scholar]
5. Martinez-Zapata MJ, Martí-Carvajal AJ, Solá I, Expósito JA, Bolíbar I. Autologous platelet-rich plasma for treating chronic wounds. Cochrane Database Syst Rev. 2012;10:CD006899. [PubMed] [Google Scholar]
6. Sammartino G, Tia M, Marenzi G, di Lauro AE, D’Agostino E, Claudio PP. Use of autologous platelet-rich plasma (PRP) in periodontal defect treatment after extraction of impacted mandibular third molars. J Oral Maxillofac Surg. 2005;63:766–70. [PubMed] [Google Scholar]
7. Mozzati M, Martinasso G, Pol R, Cristiano A, Muzio G. The impact of plasma rich in growth factors on clinical and biological factors involved in healing processes after third molar extraction. J Biomed Mater Res A. 2010;95:741–6. [PubMed] [Google Scholar]
8. Ogundipe OK, Ugboko VI, Owotade FJ. Can autologous platelet rich plasma gel enhance healing after surgical extraction of mandibular third molars? J Oral Maxillofac Surg. 2011;69:2305–10. [PubMed] [Google Scholar]
9. Célio-Mariano R, de Melo WM, Carneiro-Avelino C. Comparative radiographic evaluation of alveolar bone healing associated with autologous platelet-rich plasma after impacted mandibular third molar surgery. J Oral Maxillofac Surg. 2012;70:19–24. [PubMed] [Google Scholar]
10. Güirbüzer B, Pikdöken L, Urhan M, Süer BT, Narin Y. Scintigraphic evaluation of early osteoblastic activity in extraction sockets treated with platelet-rich plasma. J Oral Maxillofac Surg. 2008;66:2454–60. [PubMed] [Google Scholar]
11. Rutkowski JL, Johnson DA, Radio NM, Fennell JW. Platelet rich plasma to facilitate wound healing following tooth extraction. J Oral Implantol. 2010;36:11–23. [PubMed] [Google Scholar]
12. Haraji A, Lassemi E, Motamedi MH, Alavi M, Adibnejad S. Effect of plasma rich in growth factors on alveolar osteitis. Natl J Maxillofac Surg. 2012;3:38–41. [PMC free article] [PubMed] [Google Scholar]
13. Jadad AR, Moore RA, Carroll D, Jenkinson C, Reynolds DJ, Gavaghan DJ. McQuay HJ. Assessing the quality of reports of randomized clinical trials: is blinding necessary? Control Clin Trials. 1996;17:1–12. [PubMed] [Google Scholar]
14. Guyatt GH, Oxman AD, Vist GE, Kunz R, Falck-Ytter Y, Alonso-Coello P. Sch¸neman HJ: Grade Working Group. GRADE: an emerging consensus on rating quality of evidence and strength of recommendations. BMJ. 2008;336:924–6. [PMC free article] [PubMed] [Google Scholar]
15. Plachokova AS, Nikolidakis D, Mulder J, Jansen JA, Creugers NH. Effect of platelet rich plasma on bone regeneration in dentistry: a systematic review. Clin Oral Implants Res. 2008;19:539–45. [PubMed] [Google Scholar]
16. Carlson NE, Roach RB Jr. Platelet-rich plasma: clinical applications in dentistry. J Am Dent Assoc. 2002;133:1383–6. [PubMed] [Google Scholar]
17. Kutkut A, Andreana S, Kim HL, Monaco E. Extraction socket preservation graft before implant placement with calcium sulfate hemihydrate and platelet-rich plasma: a clinical and histomorphometric study in humans. J Periodontol. 2012;83:401–9. [PubMed] [Google Scholar]
18. Brugnami F, Corsi A, Riminucci M, Caiazzo A. A case report of bilateral mandibular vertical guided bone regeneration with and without bovine thrombin/calcium chloride activated platelet-rich plasma. J Oral Implantol. 2011;37:73–9. [PubMed] [Google Scholar]
19. Anitua E, Prado R, Orive G. Bilateral sinus elevation evaluating plasma rich in growth factors technology: a report of five cases. Clin Implant Dent Relat Res. 2012;14:51–60. [PubMed] [Google Scholar]
20. Anitua E, Troya M, Orive G. Plasma Rich In Growth Factors Promote Gingival Tissue Regeneration by Stimulating Fibroblast Proliferation and Migration and by Blocking Transforming Growth Factor-b1-Induced Myodifferentiation. J Periodontol. 2012;83:1028–37. [PubMed] [Google Scholar]
21. Anitua E, Tejero R, Zalduendo MM, Orive G. Plasma rich in growth factors promotes bone tissue regeneration by stimulating proliferation, migration, and autocrine secretion in primary human osteoblasts. J Periodontol. 2013;84:1180–90. [PubMed] [Google Scholar]
22. Cobos-Carbó A, Augustovski F. CONSORT 2010 Declaration: updated guideline for reporting parallel group randomised trials. Med Clin (Barc) 2011;137:213–5. [PubMed] [Google Scholar]