Peelingi chemiczne w leczeniu trądziku: dobór pacjentów i perspektywy

Tłumaczenie oryginalnego artykułu: David E Castillo, Jonette E Keri, Chemical peels in the treatment of acne: patient selection and perspectives, Clin Cosmet Investig Dermatol 2018 Jul 16;11:365–372

Źródło: https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC6053170/

Streszczenie
Trądzik pospolity to najczęstsza choroba skóry u młodzieży i młodych dorosłych. Stanowi on poważne obciążenie psychologiczne i ekonomiczne dla pacjentów i społeczeństwa. Dostępnych jest wiele opcji terapeutycznych, w tym terapie miejscowe i ogólnoustrojowe. Peeling chemiczny to zabieg resurfacingu skóry, mający na celu regenerację zdrowej skóry poprzez zastosowanie środków złuszczających. Jest on stosowany w leczeniu trądziku pospolitego i innych chorób skóry od dziesięcioleci. Istnieje wiele środków chemicznych o zróżnicowanych mechanizmach działania, zazwyczaj klasyfikowanych jako peelingi powierzchniowe, średnio- i głębokie. Wybierając pacjenta i odpowiedni peeling, dermatolog indywidualizuje terapię i przeprowadza szczegółowy wywiad, w tym wywiad lekarski i badanie fizykalne. Na wynik zabiegu może wpływać wiele czynników, w tym aktualny stan psychiczny, przyjmowane leki, przebyte operacje i układ odpornościowy. Lekarz musi również mieć pewność, że peeling jest bezpieczny i skuteczny dla pacjenta docelowego. Skala typów skóry Fitzpatricka jest użytecznym narzędziem do klasyfikacji pacjentów na podstawie koloru skóry i zdolności do opalania, ale może być również wykorzystywana do oceny przedoperacyjnego ryzyka reakcji i powikłań po peelingu. Pacjenci o ciemnej karnacji (typ skóry Fitzpatricka IV–VI), w tym osoby czarnoskóre, Azjaci i Latynosi, są bardziej narażeni na przebarwienia pozapalne/po peelingu. Podczas leczenia tych grup pacjentów należy unikać głębokich peelingów chemicznych i położyć nacisk na przygotowanie przedoperacyjne. W literaturze naukowej dostępnych jest wiele badań potwierdzających skuteczność peelingów powierzchownych i średnio głębokich jako terapii uzupełniającej w leczeniu trądziku pospolitego. Niniejszy artykuł przeglądowy ma na celu przedstawienie najważniejszych czynników decydujących o wyborze pacjenta do peelingu chemicznego, dowodów na jego bezpieczeństwo i skuteczność oraz szczególnych kwestii do rozważenia przy wyborze konkretnego środka.

Słowa kluczowe: peelingi chemiczne, trądzik, perspektywa pacjenta, konkretna grupa pacjentów, powikłania po peelingu

Wprowadzenie
Trądzik pospolity jest najczęstszą chorobą skóry wśród młodzieży i młodych dorosłych w USA.1,2 Szacowana częstość występowania w ciągu całego życia wynosi ~80%.3,4 Patogeneza trądziku obejmuje kilka czynników, w tym zwiększone wydzielanie łoju, zwiększoną proliferację keratynocytów w lejku mieszkowym, kolonizację bakteryjną (Propionibacterium acnes) i stan zapalny oraz nadwrażliwość gruczołów łojowych na androgeny.3,5 Schorzenie to jest ogólnie uważane za łagodne, ale stanowi duże obciążenie ekonomiczne i psychologiczne dla społeczeństwa. Pacjenci doświadczają wysokiego poziomu lęku, depresji i niskiej samooceny, co prowadzi do pogorszenia jakości życia.6 Dlatego leczenie powinno koncentrować się na wczesnej interwencji w celu zmniejszenia fizycznego i estetycznego obciążenia chorobą oraz poprawy jakości życia. Leczenie trądziku opiera się na połączeniu terapii miejscowych, terapii ogólnoustrojowych, peelingów chemicznych, dermabrazji i laseroterapii.

Peeling chemiczny jest jednym z najczęstszych zabiegów kosmetycznych w praktyce medycznej i jest stosowany od dziesięcioleci. Definiuje się ją jako zastosowanie na skórze środków chemicznych o zmiennym stężeniu, które powodują kontrolowane zniszczenie naskórka i skóry właściwej.7 Po wywołanym złuszczeniu następuje regeneracja skóry właściwej i naskórka z sąsiadującego nabłonka i przydatków skórnych, co skutkuje poprawą tekstury i wyglądu skóry. Jest to prosty i niedrogi zabieg o szerokim zastosowaniu dermatologicznym.3,7–10

Peelingi chemiczne klasyfikuje się w zależności od głębokości penetracji: na peelingi powierzchowne (naskórek–warstwa brodawkowata skóry właściwej), średnie (od warstwy brodawkowatej do górnej warstwy siateczkowatej skóry właściwej) i głębokie (środkowa warstwa siateczkowata skóry właściwej).7 Peelingi powierzchowne są najczęściej stosowane w przypadku łagodnych schorzeń skóry, takich jak dyschromia, trądzik, przebarwienia pozapalne, melasma i rogowacenie słoneczne.8,11 Peelingi średniogłębokie są stosowane w przypadku rogowacenia słonecznego lub plam soczewicowatych, zaburzeń pigmentacyjnych i blizn powierzchownych. Głębokie peelingi chemiczne są stosowane w leczeniu fotostarzenia, głębokich blizn lub zmarszczek oraz zmian przedrakowych skóry.

Peelingi chemiczne powierzchniowe i średniogłębokie są coraz częściej stosowane przez dermatologów w leczeniu trądziku pospolitego. Ich właściwości chemiczne oddziałują na różne czynniki patofizjologiczne. Stosowanie tych niedrogich i bezpiecznych procedur wydaje się być poparte dowodami naukowymi3,8,9,12, jednak dermatolodzy nie powinni zapominać o indywidualizacji leczenia i dobieraniu pacjentów, aby uzyskać jak najlepsze rezultaty.

Dobór pacjentów

Wybierając odpowiedni środek złuszczający, lekarze muszą indywidualizować leczenie i przeprowadzić pełny wywiad lekarski oraz badanie skóry, aby zapobiec suboptymalnym rezultatom lub powikłaniom. Wcześniejszy wywiad lekarski może ujawnić czynniki, które mogą być przeciwwskazaniem do zabiegu peelingu lub zaburzać proces gojenia się rany. Lista ważnych czynników, które należy uwzględnić, znajduje się w Tabeli 1. Istnieje pogląd, że pacjenci z trądzikiem przyjmujący doustnie izotretynoinę powinni unikać średnio- i głęboko działających peelingów przez co najmniej 6–12 miesięcy, aby zapobiec rozwojowi atypowych blizn lub innych powikłań.7,10 Wiadomo, że izotretynoina powoduje zanik jednostki włosowo-łojowej i opóźnia proces gojenia się ran. Jednak niedawny przegląd systematyczny przeprowadzony przez Springa i wsp., poszukujący zaleceń opartych na dowodach naukowych dotyczących bezpieczeństwa zabiegów skórnych w trakcie lub po terapii izotretynoiną, wykazał niewystarczające dowody na opóźnienie peelingów chemicznych i innych operacji skóry.13 Autorzy doszli do wniosku, że pacjent i lekarz muszą rozważyć ryzyko i korzyści zabiegów skórnych w kontekście ogólnoustrojowego stosowania izotretynoiny.

Środki do peelingu chemicznego
Kwas salicylowy (SA)
SA to kwas 2-hydroksybenzoesowy (z wierzby) stosowany do peelingu powierzchniowego ze względu na silne właściwości keratolityczne i komedolityczne.17 Wspomaga złuszczanie komórek naskórka, a dzięki swoim właściwościom lipofilowym może przenikać do zaskórników i porów, zapobiegając ich zatykaniu i neutralizując bakterie.18 Wspomaga złuszczanie górnych warstw lipofilowych warstwy rogowej naskórka.19 Te właściwości chemiczne tłumaczą jego popularność i skuteczność u pacjentów z trądzikiem.20,21 Ma również dobrze udokumentowane właściwości przeciwzapalne.17

Stężenie SA od 5 do 30% jest stosowane do peelingu powierzchniowego w terapii trądziku.17 W takich stężeniach peeling ten jest bezpieczny i samoistnie ogranicza działanie; dlatego nie wymaga stosowania środków neutralizujących.

Kwas glikolowy (GA)
GA należy do grupy α-hydroksykwasów (kwasów pochodzących z owoców) i jest stosowany jako peeling powierzchniowy lub średnio głęboki w leczeniu trądziku.20,22 GA to środek złuszczający, który powoduje epidermolizę złuszczania naskórka poprzez zmniejszenie adhezji korneocytów i zatykania keratynocytów w warstwie ziarnistej.9,23 Podobnie jak inne α-hydroksykwasy, prowadzi do pogrubienia naskórka i skóry właściwej, zwiększonej syntezy kolagenu i mukopolisacharydów oraz rozproszenia melaniny.7 Wykazano również, że GA zmniejsza stan zapalny poprzez działanie bakteriobójcze na Propionibacterium acnes, co częściowo wyjaśnia jego korzyści zarówno w trądziku zapalnym, jak i niezapalnym.24

Peelingi GA są dostępne w sprzedaży w różnych stężeniach, od 20% do 70%.22,23 Głębokość penetracji i intensywność peelingów GA rosną wraz ze wzrostem stężeń i czasu ekspozycji.9 Środek ten należy zneutralizować za pomocą roztworem alkalicznym, takim jak wodorowęglan sodu lub sól fizjologiczna, aby zahamować jego działanie złuszczające. Peelingi GA charakteryzują się dobrym profilem bezpieczeństwa, a toksyczność ogólnoustrojowa jest mało prawdopodobna.

Kwas mlekowy (LA)
LA to kolejny α-hydroksykwas (pochodzący z kwaśnego mleka lub borówek), stosowany jako terapia wspomagająca leczenie trądziku, samodzielnie lub w połączeniu z innymi peelingami. LA zmniejsza grubość warstwy rogowej naskórka poprzez zmniejszenie adhezji korneocytów i usuwanie martwych komórek naskórka.12 Prowadzi to do powstania nowej warstwy rogowej naskórka. Wykazano, że zmniejsza syntezę melaniny poprzez bezpośrednie hamowanie enzymu tyrozynazy, co wyjaśnia jego działanie wybielające skórę.25 LA to bezpieczny peeling o niewielkich skutkach ubocznych.

Kwas migdałowy
Kwas migdałowy to aromatyczny α-hydroksykwas, szeroko stosowany w leczeniu trądziku o nasileniu od łagodnego do umiarkowanego.18 Podobnie jak inne α-hydroksykwasy, kwas migdałowy indukuje złuszczanie naskórka poprzez zmniejszenie adhezji korneocytów.7,18 Jest to duża cząsteczka, która powoli wnika w skórę i posiada właściwości antybakteryjne.18,26 Dlatego kwas migdałowy jest lepiej tolerowany przez skórę i często stosowany jako alternatywa dla peelingu GA.18

Peeling z kwasem migdałowym to peeling łączony z kwasem migdałowym (SA) (20% SA, 10% kwasu migdałowego).3

Peelingi chemiczne w leczeniu trądziku pospolitego
Peelingi powierzchniowe i średniogłębokie zyskały na popularności w leczeniu trądziku pospolitego, ponieważ są stosunkowo niedrogie i bezpieczne. Oddziałują na większość czynników patofizjologicznych związanych z trądzikiem pospolitym. Peelingi chemiczne rozbijają korneosomy, a następnie złuszczają, wywołują keratolizę i działają komedolitycznie.12,33 Zmniejszają również produkcję sebum i wielkość porów oraz działają przeciwzapalnie i przeciwbakteryjnie.12 Ponadto peelingi chemiczne wspomagają penetrację i wchłanianie innych terapii miejscowych poprzez zmniejszenie efektu bariery warstwy rogowej naskórka.7,33 Wszystkie te właściwości oraz fakt, że peelingi powierzchniowe są bezpieczne i można je stosować w połączeniu z innymi lekami na trądzik, sprawiają, że są to bardzo popularne zabiegi. Najczęściej stosowanymi powierzchownymi i średniogłębokim peelingami w leczeniu trądziku są kwasy SA, α-hydroksykwasy (GA, LA itp.), kwasy JS i kwas trójchlorooctowy (TCA).12

Większość badań dotyczących stosowania peelingów chemicznych w leczeniu trądziku przeprowadzono na twarzy. Jednak generalnie te same peelingi można stosować na plecach. Klatka piersiowa i szyja to obszary, na których peelingi chemiczne mogą powodować blizny, a większość osób unika tych obszarów, zwłaszcza szyi. Blizny potrądzikowe pozostają istotnym problemem w kontekście dostępnych opcji leczenia. Peeling blizn potrądzikowych często przeprowadza się w połączeniu z innymi zabiegami, takimi jak terapia farmakologiczna (retinoidy, sterydy i opatrunki silikonowe), zabiegi chirurgiczne (subcisja, przeszczep skóry, debulking, kriochirurgia, elektrokosykacja, radioterapia, dermabrazja, mikronakłuwanie i wypełniacze), laseroterapia nieablacyjna i ablacyjna, terapia światłem i energią, między innymi.34 Szczegółowy przegląd blizn potrądzikowych i peelingów wykracza poza zakres niniejszego artykułu.

Populacje szczególne
Rasa kaukaska
Rasa kaukaska ma typ skóry I–III według klasyfikacji Fitzpatricka. Ryzyko wystąpienia pozapalnej hiperpigmentacji lub blizn po peelingu jest u nich niskie. W związku z tym większość peelingów chemicznych może być bezpiecznie stosowana u tych pacjentów.10

Lekakh i wsp. wykazali znaczną poprawę w zakresie aktywnych zmian trądzikowych u pacjentów z typem skóry I–II po zastosowaniu peelingu SA w monoterapii lub w połączeniu z pulsacyjnym laserem barwnikowym.35 Autorzy nie zgłosili żadnych drobnych ani poważnych działań niepożądanych po zastosowaniu SA. Kessler i wsp. ocenili również 30% peelingów SA i GA u 20 pacjentów rasy kaukaskiej z trądzikiem o nasileniu od łagodnego do umiarkowanego.36 Oba peelingi stosowano co 2 tygodnie przez okres 12 tygodni. Autorzy stwierdzili, że oba peelingi były znacząco skuteczne, bez różnic w redukcji zmian trądzikowych. Zgłosili jednak, że peeling SA miał długotrwały efekt. Ponadto, w grupie stosującej peeling GA odnotowano więcej działań niepożądanych. W odniesieniu do peelingu TCA, Al Hussein i wsp. wykazali również, że peeling 20% TCA był skuteczniejszy niż żel z kwasem azelainowym w redukcji liczby zmian trądzikowych w badaniu porównawczym przeprowadzonym w 2015 roku.37 W badaniu wzięło udział 51 pacjentów z trądzikiem o nasileniu od łagodnego do umiarkowanego, a w ciągu 8 tygodni przeprowadzono cztery sesje peelingu w odstępie 14 dni. Zgłoszono jedynie łagodne i przemijające działania niepożądane. Chociaż badanie to sugeruje, że TCA jest skutecznym i bezpiecznym peelingiem w przypadku trądziku pospolitego o nasileniu od łagodnego do umiarkowanego, konieczne są dalsze badania, aby ocenić jego rolę w porównaniu z innymi środkami w tej konkretnej populacji.

Ciemna karnacja
Osoby o ciemnej karnacji (typ skóry IV–VI wg Fitzpatricka) stanowią grupę trudną w wyborze odpowiedniej terapii trądziku. Pacjenci ci są bardziej narażeni, niż osoby o jasnej karnacji, na pozapalną hipo- lub hiperpigmentację oraz bliznowacenie.38 Dlatego dermatolodzy muszą mieć pewność, że środek złuszczający jest bezpieczny i skuteczny u pacjentów o ciemnej karnacji.39 Ogólnie uważa się, że peelingi powierzchniowe są bezpieczne w przypadku skóry typu III–VI (Tabela 3).23 Niektórzy autorzy stosują peelingi o średniej głębokości z dobrymi wynikami na skórze o innym kolorze skóry;23 jednak osoba wykonująca te peelingi powinna mieć doświadczenie w ich stosowaniu. Należy unikać peelingów głębokich ze względu na ryzyko wystąpienia hiperpigmentacji i bliznowacenia.

W 1999 roku Grimes przeprowadził badanie oceniające bezpieczeństwo i skuteczność SA u 20 pacjentów o ciemnej karnacji i pięciu pacjentów pochodzenia latynoskiego z typem skóry V–VI według klasyfikacji Fitzpatricka, z różnymi schorzeniami skóry (trądzik pospolity, przebarwienia pozapalne, melasma).40 Autor stwierdził, że powierzchowne SA jest bezpieczne i skuteczne w leczeniu zmian trądzikowych. Tylko u kilku pacjentów wystąpiła przebarwiona skóra po peelingu, która była przejściowa i ustępowała w ciągu 2 tygodni. Burns i wsp. wykazali, że seryjne peelingi GA skutecznie redukowały przebarwienia pozapalne u pacjentów z typem skóry IV–VI według klasyfikacji Fitzpatricka.41

Niewiele jest badań oceniających peelingi chemiczne w leczeniu trądziku u osób o ciemnej karnacji. Większość z nich przeprowadzono u pacjentów azjatyckich lub testowano je na innych schorzeniach skóry. Jednak te dwie różne populacje mają podobne typy skóry według klasyfikacji Fitzpatricka i dzielą niektóre powikłania, które mogą z nich wynikać. Zarówno peelingi SA, jak i GA są bezpieczne u tych pacjentów, ale należy je stosować ostrożnie, aby uniknąć powikłań.

Azjaci
Zgodnie z ogólnoświatowymi trendami, trądzik jest jednym z najczęstszych problemów skórnych wśród Azjatów, co wykazały liczne badania.42–44 Azjaci mają III–V typ skóry według Fitzpatricka. Jak wspomniano wcześniej, ich typ skóry naraża ich na ryzyko powikłań po peelingu. Odpowiedni peeling powinien działać zarówno na zmiany trądzikowe, jak i zapobiegać/leczyć przebarwienia pozapalne.45

Kilka badań oceniało bezpieczeństwo i skuteczność peelingów chemicznych u pacjentów azjatyckich. Większość badań koncentrowała się na peelingu SA (20–30%) i JS.2,19,46–49 Dayal i wsp. donieśli, że zarówno peeling SA w stężeniu 30%, jak i JS były skuteczne w leczeniu trądziku u Azjatów.2 Peelingi wykonywano co 2 tygodnie przez 12 tygodni, łącznie przez sześć sesji. Peeling SA był statystycznie istotnie lepszy niż JS w przypadku trądziku zaskórnikowego niezapalnego. Zmniejszenie liczby zmian zaskórnikowych obserwowano od początku leczenia aż do 12 tygodni. Można to wytłumaczyć silnymi właściwościami komedolitycznymi SA. W odniesieniu do zmian zapalnych, oba peelingi wykazały znaczną poprawę, bez statystycznie istotnej różnicy między nimi. Wyniki te są zgodne z wcześniejszymi badaniami Bae i wsp., w których stwierdzono, że zarówno peeling SA, jak i JS są bardzo skuteczne i bezpieczne w leczeniu trądziku u pacjentów pochodzenia azjatyckiego.48

Zmienne stężenia peelingu GA (35%, 40% i 50%) również okazały się bezpieczne i skuteczne u pacjentów pochodzenia azjatyckiego.50–52 Wang i wsp. testowali peelingi GA o stężeniu 35% i 50% u 40 pacjentów pochodzenia azjatyckiego z trądzikiem o nasileniu umiarkowanym do ciężkiego.50 Stosowanie peelingu w odstępach 3-tygodniowych przez 10 tygodni doprowadziło do znacznego zmniejszenia liczby zaskórników, grudek i krost. Autorzy odnotowali zmniejszenie wielkości porów i rozjaśnienie skóry. Tylko niewielka liczba pacjentów doświadcza skutków ubocznych, takich jak pozapalna hiperpigmentacja, podrażnienie skóry i reaktywacja HSV. Siedemdziesięcioprocentowy peeling GA porównano z JS u 26 pacjentów z typem skóry Fitzpatricka III–VI.52 Chociaż grupa z JS miała więcej skutków ubocznych, zwłaszcza większe złuszczanie po peelingu, oba doprowadziły do znacznej poprawy po trzech sesjach peelingu, bez znaczącej różnicy między nimi. Ponadto Garg i wsp. stwierdzili, że zarówno 35% peeling GA, jak i 20% peelingi SA/10% peelingi kwasem migdałowym (SMP) były skuteczne w redukcji zmian trądzikowych i potrądzikowej hiperpigmentacji u Azjatów, chociaż SMP miały nieco lepsze wyniki.26 Zgłaszano łagodne i przejściowe skutki uboczne, takie jak pieczenie, uczucie kłucia, suchość lub nadwrażliwość na światło. W tych badaniach peeling GA doprowadził do statystycznie istotnej redukcji liczby aktywnych zmian trądzikowych. Co ważne, efekty te były bardziej widoczne w przypadku zmian niezapalnych niż w przypadku trądziku zapalnego.48

Powikłania po peelingu
Peeling chemiczny to najpopularniejszy nieinwazyjny zabieg kosmetyczny ostatnich stuleci.57 Wykonany odpowiednią techniką, jest bardzo bezpieczny i skuteczny. Jednak, jak każda inna interwencja medyczna, niesie ze sobą potencjalne powikłania. Właściwe zrozumienie właściwości chemicznych, wskazań i procedury dla każdego środka może zapobiec skutkom ubocznym i nieoczekiwanym skutkom.

Przedoperacyjne przygotowanie pacjenta jest niezbędne przed każdym peelingiem chemicznym. Kilka prostych zaleceń w tym okresie zapewni najlepsze rezultaty i zapobiegnie powikłaniom. Pacjentom należy zalecić stosowanie szerokospektralnego kremu z filtrem przeciwsłonecznym przez co najmniej 2–3 miesiące przed peelingiem w celu zmniejszenia ryzyka wystąpienia hiperpigmentacji lub dyschromii.7 Wykazano, że stosowanie tretinoiny każdej nocy przez 6 tygodni przed zabiegiem przyspiesza proces gojenia się ran i penetrację peelingu.7 Osoby o jasnej karnacji powinny przerwać stosowanie tretinoiny 48 godzin przed peelingiem, natomiast pacjenci o ciemnej karnacji powinni przerwać stosowanie tretinoiny 2–3 tygodnie przed zabiegiem, aby zmniejszyć ryzyko wystąpienia hiperpigmentacji, hipopigmentacji lub blizn po peelingu.7 W celu zminimalizowania powikłań można stosować kilka innych środków miejscowych, w tym niskie dawki α-hydroksykwasu na kilka tygodni przed peelingiem. Stosowanie środków wybielających (hydrochinonu, kwasu KA, kwasu azelainowego, aloesyny, witaminy C lub E, glabrydyny itp.) przed i po peelingu może leczyć i zmniejszać dyschromię.7 Ponadto, profilaktyka przeciwwirusowa jest wysoce zalecana dla każdego pacjenta poddającego się peelingowi średnio- lub głębokogłębokiemu, aby zapobiec reaktywacji wirusa HSV.10

Nawet przy zastosowaniu odpowiednich środków, mogą wystąpić powikłania. Powikłania, które często pojawiają się kilka dni lub tygodni po zabiegu, niezależnie od rodzaju peelingu, obejmują obrzęk, rumień, ból i pieczenie, świąd, wylewy podskórne, pęcherze lub infekcje, prosaki i teleangiektazje.11,38,57 U niektórych pacjentów mogą wystąpić zmiany tekstury skóry i rozszerzone pory.11 Powikłania te są zazwyczaj łagodne i ustępują w ciągu kilku tygodni, ale w przypadku peelingów głębokich bywają poważniejsze. Listę poważnych powikłań po powierzchownych, średnio- i głębokich peelingach chemicznych przedstawiono w Tabeli 4.

Hiperpigmentacja po peelingu jest szczególnie niepokojąca. Chociaż może rozwinąć się w każdym typie skóry, pacjenci o ciemnej karnacji (typ skóry IV–VI) są bardziej narażeni. Dokładna ocena typu skóry i dobór odpowiedniego środka zmniejszy ryzyko. Należy unikać głębokich peelingów chemicznych w przypadku typu skóry III–VI wg klasyfikacji Fitzpatricka.20 Jak wspomniano wcześniej, środki wybielające, takie jak hydrochinon, stanowią standardową terapię w przypadku hiperpigmentacji pozapalnej.38,57 Ryzyko dyschromii i bliznowacenia jest niskie w przypadku peelingów powierzchownych i średnio głębokich.

Na koniec, kilka środków wiąże się ze szczególnymi zagrożeniami. Peeling SA może powodować salicylizm (szum uszny, nudności/wymioty, przyspieszony oddech lub udar) w przypadku stosowania w nadmiarze lub w połączeniu z innymi salicylanami.38 Rezorcyna jest środkiem chemicznie porównywalnym z fenolem. W przypadku nadmiernego stosowania może powodować kontaktowe zapalenie skóry i toksyczność ogólnoustrojową, prowadząc do nudności/wymiotów, biegunki, drżenia, bólów głowy, zawrotów głowy, duszności lub paraliżu.20,57 Najbardziej obawiane powikłania związane z zatruciem fenolem wymieniono w Tabeli 4. Jednym z najczęstszych powikłań peelingu TCA jest hiperpigmentacja, która jest bardziej widoczna w typach skóry III–VI.57 Ten peeling o średniej głębokości może również powodować uwypuklenie znamion lub plam soczewicowatych. Odnotowano również kilka przypadków zespołu wstrząsu toksycznego po peelingu chemicznym.58,59

Podsumowując, peelingi chemiczne o powierzchniowej lub średniej głębokości są użytecznymi terapiami uzupełniającymi w leczeniu trądziku pospolitego. Skutecznie oddziałują na różne czynniki zaangażowane w rozwój tej powszechnej choroby skóry i wzmacniają działanie innych preparatów miejscowych. Poziom dowodów naukowych potwierdza skuteczność peelingów SA, GA, JS i TCA w różnych stężeniach. Dlatego ta bezpieczna i niedroga procedura powinna być rozważona u każdego pacjenta z trądzikiem. Niemniej jednak korzyści i powikłania związane z tą metodą różnią się w zależności od grupy rasowej, a szczególną uwagę należy zachować w przypadku pacjentów o ciemnej karnacji (Fitzpatrick IV–VI).60

Źródło:

• 1.Bickers DR, Lim HW, Margolis D, et al. The burden of skin diseases: 2004 a joint project of the American Academy of Dermatology Association and the Society for Investigative Dermatology. J Am Acad Dermatol. 2006;55(3):490–500. doi: 10.1016/j.jaad.2006.05.048. [DOI] [PubMed] [Google Scholar]
• 2.Dayal S, Amrani A, Sahu P, Jain VK. Jessner’s solution vs. 30% salicylic acid peels: a comparative study of the efficacy and safety in mild-to-moderate acne vulgaris. J Cosmet Dermatol. 2017;16(1):43–51. doi: 10.1111/jocd.12266. [DOI] [PubMed] [Google Scholar]
• 3.Al-Talib H, Al-Khateeb A, Hameed A, Murugaiah C. Efficacy and safety of superficial chemical peeling in treatment of active acne vulgaris. An Bras Dermatol. 2017;92(2):212–216. doi: 10.1590/abd1806-4841.20175273. [DOI] [PMC free article] [PubMed] [Google Scholar]
• 4.Gollnick H. Current concepts of the pathogenesis of acne: implications for drug treatment. Drugs. 2003;63(15):1579–1596. doi: 10.2165/00003495-200363150-00005. [DOI] [PubMed] [Google Scholar]
• 5.Kurokawa I, Oiso N, Kawada A. Adjuvant alternative treatment with chemical peeling and subsequent iontophoresis for postinflammatory hyperpigmentation, erosion with inflamed red papules and non-inflamed atrophic scars in acne vulgaris. J Dermatol. 2017;44(4):401–405. doi: 10.1111/1346-8138.13634. [DOI] [PubMed] [Google Scholar]
• 6.Hosthota A, Bondade S, Basavaraja V. Impact of acne vulgaris on quality of life and self-esteem. Cutis. 2016;98(2):121–124. [PubMed] [Google Scholar]
• 7.Singh-Behl D, Tung R. Chemical peels. In: Alam M, Tung R, Gladstone H, editors. Cosmetic Dermatology Saunders. Elsevier; 2009. [Google Scholar]
• 8.Rendon MI, Berson DS, Cohen JL, et al. Evidence and considerations in the application of chemical peels in skin disorders and esthetic resurfacing. J Clin Aesthet Dermatol. 2010;3(7):32–43. [PMC free article] [PubMed] [Google Scholar]
• 9.Clark E, Scerri L. Superficial and medium-depth chemical peels. Clin Dermatol. 2008;26(2):209–218. doi: 10.1016/j.clindermatol.2007.09.015. [DOI] [PubMed] [Google Scholar]
• 10.Tse Y. Choosing the correct peel for the appropriate patient. In: Tung R, Rubin M, editors. Procedures in Cosmetic Dermatology Series: Chemical Peels. 2nd ed. London: Elsevier Health Sciences; 2010. pp. 17–21. [Google Scholar]
• 11.Costa IM, Damasceno PS, Costa MC, Gomes KG. Review in peeling complications. J Cosmet Dermatol. 2017;16(3):319–326. doi: 10.1111/jocd.12329. [DOI] [PubMed] [Google Scholar]
• 12.Kontochristopoulos G, Platsidaki E. Chemical peels in active acne and acne scars. Clin Dermatol. 2017;35(2):179–182. doi: 10.1016/j.clindermatol.2016.10.011. [DOI] [PubMed] [Google Scholar]
• 13.Spring LK, Krakowski AC, Alam M, et al. Isotretinoin and timing of procedural interventions: a systematic review with consensus recommendations. JAMA Dermatol. 2017;153(8):802–809. doi: 10.1001/jamadermatol.2017.2077. [DOI] [PubMed] [Google Scholar]
• 14.Lee KC, Korgavkar K, Dufresne RG, Jr, Higgins HW., 2nd Safety of cosmetic dermatologic procedures during pregnancy. Dermatol Surg. 2013;39(11):1573–1586. doi: 10.1111/dsu.12322. [DOI] [PubMed] [Google Scholar]
• 15.Trivedi MK, Kroumpouzos G, Murase JE. A review of the safety of cosmetic procedures during pregnancy and lactation. Int J Womens Dermatol. 2017;3(1):6–10. doi: 10.1016/j.ijwd.2017.01.005. [DOI] [PMC free article] [PubMed] [Google Scholar]
• 16.Roberts WE. Skin type classification systems old and new. Dermatol Clin. 2009;27(4):529–533. doi: 10.1016/j.det.2009.08.006. [DOI] [PubMed] [Google Scholar]
• 17.Arif T. Salicylic acid as a peeling agent: a comprehensive review. Clin Cosmet Investig Dermatol. 2015;8:455–461. doi: 10.2147/CCID.S84765. [DOI] [PMC free article] [PubMed] [Google Scholar]
• 18.Dewandre L, Tenenbaum A. The chemistry of peels: a hypothesis of action mechanisms and a proposal of a new classification of chemical peelings. In: Tung R, Rubin M, editors. Procedures in Cosmetic Dermatology Series: Chemical Peels. 2nd ed. London: Elsevier Health Sciences; 2010. pp. 1–16. [Google Scholar]
• 19.Lee HS, Kim IH. Salicylic acid peels for the treatment of acne vulgaris in Asian patients. Dermatol Surg. 2003;29(12):1196–1199. doi: 10.1111/j.1524-4725.2003.29384.x. [DOI] [PubMed] [Google Scholar]
• 20.Handog EB, Datuin MS, Singzon IA. Chemical peels for acne and acne scars in asians: evidence based review. J Cutan Aesthet Surg. 2012;5(4):239–246. doi: 10.4103/0974-2077.104911. [DOI] [PMC free article] [PubMed] [Google Scholar]
• 21.Brackett W. The chemistry of salicylic acid. Cosmet Derm. 1997;4:5–6. [Google Scholar]
• 22.Sharad J. Glycolic acid peel therapy – a current review. Clin Cosmet Investig Dermatol. 2013;6:281–288. doi: 10.2147/CCID.S34029. [DOI] [PMC free article] [PubMed] [Google Scholar]
• 23.Salam A, Dadzie O, Galadari H. Chemical peeling in ethnic skin: an update. Br J Dermatol. 2013;169(Suppl 3):82–90. doi: 10.1111/bjd.12535. [DOI] [PubMed] [Google Scholar]
• 24.Takenaka Y, Hayashi N, Takeda M, Ashikaga S, Kawashima M. Glycolic acid chemical peeling improves inflammatory acne eruptions through its inhibitory and bactericidal effects on Propionibacterium acnes. J Dermatol. 2012;39(4):350–354. doi: 10.1111/j.1346-8138.2011.01321.x. [DOI] [PubMed] [Google Scholar]
• 25.Usuki A, Ohashi A, Sato H, et al. The inhibitory effect of glycolic acid and lactic acid on melanin synthesis in melanoma cells. Exp Dermatol. 2003;12(Suppl 2):43–50. doi: 10.1034/j.1600-0625.12.s2.7.x. [DOI] [PubMed] [Google Scholar]
• 26.Garg VK, Sinha S, Sarkar R. Glycolic acid peels versus salicylic-mandelic acid peels in active acne vulgaris and post-acne scarring and hyperpigmentation: a comparative study. Dermatol Surg. 2009;35(1):59–65. doi: 10.1111/j.1524-4725.2008.34383.x. [DOI] [PubMed] [Google Scholar]
• 27.Dinner M, Artz JS. The art of the trichloroacetic acid chemical peel. Clin Plast Surg. 1998;25(1):53–62. [PubMed] [Google Scholar]
• 28.Brody HJ. Variations and comparisons in medium-depth chemical peeling. J Dermatol Surg Oncol. 1989;15(9):953–963. doi: 10.1111/j.1524-4725.1989.tb03182.x. [DOI] [PubMed] [Google Scholar]
• 29.Lee JB, Chung WG, Kwahck H, Lee KH. Focal treatment of acne scars with trichloroacetic acid: chemical reconstruction of skin scars method. Dermatol Surg. 2002;28(11):1017–1021. doi: 10.1046/j.1524-4725.2002.02095.x. [DOI] [PubMed] [Google Scholar]
• 30.Karam PG. 50% resorcinol peel. Int J Dermatol. 1993;32(8):569–574. doi: 10.1111/j.1365-4362.1993.tb05024.x. [DOI] [PubMed] [Google Scholar]
• 31.Draelos ZD, Yatskayer M, Bhushan P, Pillai S, Oresajo C. Evaluation of a kojic acid, emblica extract, and glycolic acid formulation compared with hydroquinone 4% for skin lightening. Cutis. 2010;86(3):153–158. [PubMed] [Google Scholar]
• 32.Davis EC, Callender VD. Postinflammatory hyperpigmentation: a review of the epidemiology, clinical features, and treatment options in skin of color. J Clin Aesthet Dermatol. 2010;3(7):20–31. [PMC free article] [PubMed] [Google Scholar]
• 33.Dréno B, Fischer T, Perosino E, et al. Expert opinion: efficacy of superficial chemical peels in active acne management: what can we learn from the literature today? Evidence-based recommendations. J Eur Acad Dermatol Venereol. 2011;25(6):695–704. doi: 10.1111/j.1468-3083.2010.03852.x. [DOI] [PubMed] [Google Scholar]
• 34.Rivera AE. Acne scarring: a review and current treatment modalities. J Am Acad Dermatol. 2008;59(4):659–676. doi: 10.1016/j.jaad.2008.05.029. [DOI] [PubMed] [Google Scholar]
• 35.Lekakh O, Mahoney AM, Novice K, et al. Treatment of acne vulgaris with salicylic acid chemical peel and pulsed dye laser: a split face, rater-blinded, randomized controlled trial. J Lasers Med Sci. 2015;6(4):167–170. doi: 10.15171/jlms.2015.13. [DOI] [PMC free article] [PubMed] [Google Scholar]
• 36.Kessler E, Flanagan K, Chia C, Rogers C, Glaser DA. Comparison of alpha- and beta-hydroxy acid chemical peels in the treatment of mild to moderately severe facial acne vulgaris. Dermatol Surg. 2008;34(1):45–50. doi: 10.1111/j.1524-4725.2007.34007.x. [DOI] [PubMed] [Google Scholar]
• 37.Al Hussein S, Buicu F, Maier D, et al. Eficacy of trichloroacetic acid peel versus 15% topical azelaic acid gel in the treatment of acne vulgaris – a comparative study. Acta Medica Marisiensis. 2015;61:25–30. [Google Scholar]
• 38.Coleman K, Coleman W., 3rd . Complications. In: Tung R, Rubin M, editors. Procedures in Cosmetic Dermatology Series: Chemical Peels. 2nd ed. London: Elsevier Health Sciences; 2010. pp. 173–182. [Google Scholar]
• 39.Roberts WE. Chemical peeling in ethnic/dark skin. Dermatol Ther. 2004;17(2):196–205. doi: 10.1111/j.1396-0296.2004.04020.x. [DOI] [PubMed] [Google Scholar]
• 40.Grimes PE. The safety and efficacy of salicylic acid chemical peels in darker racial-ethnic groups. Dermatol Surg. 1999;25(1):18–22. doi: 10.1046/j.1524-4725.1999.08145.x. [DOI] [PubMed] [Google Scholar]
• 41.Burns RL, Prevost-Blank PL, Lawry MA, et al. Glycolic acid peels for postinflammatory hyperpigmentation in black patients. A comparative study. Dermatol Surg. 1997;23(3):171–174. doi: 10.1111/j.1524-4725.1997.tb00014.x. [DOI] [PubMed] [Google Scholar]
• 42.Yeung CK, Teo LH, Xiang LH, Chan HH. A community-based epidemiological study of acne vulgaris in Hong Kong adolescents. Acta Derm Venereol. 2002;82(2):104–107. doi: 10.1080/00015550252948121. [DOI] [PubMed] [Google Scholar]
• 43.Shah SK, Bhanusali DG, Sachdev A, Geria AN, Alexis AF. A survey of skin conditions and concerns in South Asian Americans: a community-based study. J Drugs Dermatol. 2011;10(5):524–528. [PubMed] [Google Scholar]
• 44.Chua-Ty G, Goh C, Koh S. Pattern of skin diseases at the National Skin Centre (Singapore) from 1989–1990. Int J Dermatol. 1992;31(8):555–559. doi: 10.1111/j.1365-4362.1992.tb02717.x. [DOI] [PubMed] [Google Scholar]
• 45.Davis EC, Callender VD. A review of acne in ethnic skin: pathogenesis, clinical manifestations, and management strategies. J Clin Aesthet Dermatol. 2010;3(4):24–38. [PMC free article] [PubMed] [Google Scholar]
• 46.Hashimoto Y, Suga Y, Mizuno Y, et al. Salicylicacid peels in polyethylene glycol vehicle for the treatment of comedogenic acne in Japanese patients. Dermatol Surg. 2008;34(2):276–279. doi: 10.1111/j.1524-4725.2007.34055.x. [DOI] [PubMed] [Google Scholar]
• 47.Dainichi T, Ueda S, Imayama S, Furue M. Excellent clinical results with a new preparation for chemical peeling in acne: 30% salicylic acid in polyethylene glycol vehicle. Dermatol Surg. 2008;34(7):891–899. doi: 10.1111/j.1524-4725.2008.34174.x. [DOI] [PubMed] [Google Scholar]
• 48.Bae BG, Park CO, Shin H, et al. Salicylic acid peels versus Jessner’s solution for acne vulgaris: a comparative study. Dermatol Surg. 2013;39(2):248–253. doi: 10.1111/dsu.12018. [DOI] [PubMed] [Google Scholar]
• 49.Jaffary F, Faghihi G, Saraeian S, Hosseini SM. Comparison the effectiveness of pyruvic acid 50% and salicylic acid 30% in the treatment of acne. J Res Med Sci. 2016;21:31. doi: 10.4103/1735-1995.181991. [DOI] [PMC free article] [PubMed] [Google Scholar]
• 50.Wang CM, Huang CL, Hu CT, Chan HL. The effect of glycolic acid on the treatment of acne in Asian skin. Dermatol Surg. 1997;23(1):23–29. doi: 10.1111/j.1524-4725.1997.tb00003.x. [DOI] [PubMed] [Google Scholar]
• 51.Kaminaka C, Uede M, Matsunaka H, Furukawa F, Yamomoto Y. Clinical evaluation of glycolic acid chemical peeling in patients with acne vulgaris: a randomized, double-blind, placebo-controlled, split-face comparative study. Dermatol Surg. 2014;40(3):314–322. doi: 10.1111/dsu.12417. [DOI] [PubMed] [Google Scholar]
• 52.Kim SW, Moon SE, Kim JA, Eun HC. Glycolic acid versus Jessner’s solution: which is better for facial acne patients? A randomized prospective clinical trial ofsplit-face model therapy. Dermatol Surg. 1999;25(4):270–273. doi: 10.1046/j.1524-4725.1999.08251.x. [DOI] [PubMed] [Google Scholar]
• 53.Sharquie K, Noaimi A, Al-Janabi E. Treatment of active acne vulgaris by chemical peeling using tca 35% JCDSA. 2013;3:32–35. [Google Scholar]
• 54.Puri N. Efficacy of modified Jessner’s peel and 20% TCA versus 20% TCA peel alone for the treatment of acne scars. J Cutan Aesthet Surg. 2015;8(1):42–45. doi: 10.4103/0974-2077.155082. [DOI] [PMC free article] [PubMed] [Google Scholar]
• 55.Sarkar R, Bansal S, Garg VK. Chemical peels for melasma in dark-skinned patients. J Cutan Aesthet Surg. 2012;5(4):247–253. doi: 10.4103/0974-2077.104912. [DOI] [PMC free article] [PubMed] [Google Scholar]
• 56.Murase JE, Heller MM, Butler DC. Safety of dermatologic medications in pregnancy and lactation: part I. Pregnancy. J Am Acad Dermatol. 2014;70(3):401.e1–401.e14. doi: 10.1016/j.jaad.2013.09.010. [DOI] [PubMed] [Google Scholar]
• 57.Nikalji N, Godse K, Sakhiya J, Patil S, Nadkarni N. Complications of medium depth and deep chemical peels. J Cutan Aesthet Surg. 2012;5(4):254–260. doi: 10.4103/0974-2077.104913. [DOI] [PMC free article] [PubMed] [Google Scholar]
• 58.Dmytryshyn JR, Gribble MJ, Kassen BO. Chemical face peel complicated by toxic shock syndrome. A case report. Arch Otolaryngol. 1983;109(3):170–171. doi: 10.1001/archotol.1983.00800170036009. [DOI] [PubMed] [Google Scholar]
• 59.LoVerme WE, Drapkin MS, Courtiss EH, Wilson RM. Toxic shock syndrome after chemical face peel. Plast Reconstr Surg. 1987;80(1):115–118. doi: 10.1097/00006534-198707000-00020. [DOI] [PubMed] [Google Scholar]
• 60.Hexsel D, Hexsel C, Fernandes J, Rullan P. Peeling in darker skin types. In: Tung R, Rubin M, editors. Procedures in Cosmetic Dermatology Series: Chemical Peels. 2nd ed. London: Elsevier Health Sciences; 2010. pp. 89–99. [Google Scholar]