Kompleksowy przegląd bibliograficzny dotyczący skuteczności kwasów organicznych w peelingach chemicznych w leczeniu trądziku pospolitego

Tłumaczenie oryginalnego artykułu: Șoimița Emiliana Măgerușan, Gabriel Hancu, Aura Rusu, A Comprehensive Bibliographic Review Concerning the Efficacy of Organic Acids for Chemical Peels Treating Acne Vulgaris, Molecules 2023 Oct 22;28(20):7219.

Źródło: https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC10608815/

Streszczenie
Trądzik pospolity jest najpowszechniejszą chorobą skóry wśród nastolatków i młodych dorosłych, powodując dyskomfort fizyczny oraz znaczne obciążenia ekonomiczne i psychologiczne zarówno dla jednostek, jak i społeczeństwa. W leczeniu trądziku dostępny jest szeroki wachlarz terapii miejscowych i ogólnoustrojowych. Peeling chemiczny to technika resurfacingu skóry, która ma na celu odbudowę zdrowej skóry za pomocą substancji złuszczających. To prosty i niedrogi proces o szerokim zastosowaniu dermatologicznym. Peelingi chemiczne, klasyfikowane jako powierzchniowe, średnio- i głębokie, są stosowane w leczeniu trądziku pospolitego i wielu innych problemów skórnych. W peelingach chemicznych stosuje się różnorodne substancje chemiczne, z których każda ma swój unikalny mechanizm działania. Wśród nich kwasy α-hydroksylowe i β-hydroksylowe zyskały popularność ze względu na swoją skuteczność w redukcji zmian trądzikowych i poprawie ogólnego wyglądu skóry. Kwasy, takie jak kwas salicylowy, kwas glikolowy czy kwas mlekowy, są powszechnie stosowane w peelingach chemicznych ze względu na ich właściwości złuszczające i regulujące wydzielanie sebum. Pomimo powszechnego stosowania tych kwasów, brak jest konsensusu co do najskuteczniejszego rodzaju i stężenia kwasu w leczeniu skóry trądzikowej. Niniejszy przegląd ma na celu wypełnienie tej luki w wiedzy poprzez ocenę skuteczności i bezpieczeństwa różnych kwasów organicznych stosowanych w peelingach chemicznych, szczególnie w przypadku skóry trądzikowej. Wyniki tego kompleksowego przeglądu bibliograficznego wskazują, że peelingi chemiczne na bazie kwasów organicznych stanowią skuteczną i bezpieczną opcję leczenia dla osób z cerą trądzikową. Ich elastyczność wyróżnia te metody leczenia; wybór kwasu organicznego można dostosować do indywidualnych potrzeb pacjenta i poziomu tolerancji. To spersonalizowane podejście gwarantuje pacjentom optymalną opiekę przy jednoczesnej minimalizacji ryzyka związanego z leczeniem. W miarę postępu badań w tej dziedzinie przewiduje się, że pojawi się bardziej szczegółowe zrozumienie idealnego rodzaju i stężenia kwasu, co jeszcze bardziej zwiększy skuteczność i bezpieczeństwo peelingów chemicznych w przypadku skóry trądzikowej.

Słowa kluczowe: peelingi chemiczne, trądzik pospolity, α-hydroksykwasy, β-hydroksykwasy

1. Wstęp
   Trądzik pospolity jest najczęstszą chorobą skóry dotykającą młodzież i młodych dorosłych. Chociaż trądzik pospolity jest postrzegany jako łagodna choroba skóry, wiąże się ze znacznymi kosztami ekonomicznymi i psychologicznymi zarówno dla jednostek, jak i społeczeństwa. Lęk, depresja i niska samoocena są powszechne wśród pacjentów cierpiących na trądzik pospolity, negatywnie wpływając na ich jakość życia [1,2]. Kolonizacja Propionibacterium acnes, stan zapalny, wzmożona proliferacja keratynocytów w lejku mieszkowym oraz nadwrażliwość gruczołów łojowych wrażliwych na androgeny to niektóre z czynników zaangażowanych w patogenezę trądziku. Jest to choroba gruczołów włosowo-łojowych, klinicznie charakteryzująca się łojotokiem, zaskórnikami, grudkami, krostami, guzkami, torbielami, a w niektórych przypadkach bliznami [3,4].

Trądzik nie jest spowodowany pojedynczym czynnikiem etiologicznym, ale kilkoma przyczynami, które wpływają na charakterystyczne zmiany. Wśród najczęstszych przyczyn trądziku warto wymienić dziedziczność, odżywianie, higienę, stres, hormony oraz niektóre kosmetyki lub leki [4,5]. Istnieje kilka systemów klasyfikacji do oceny nasilenia trądziku opartych na liczbie i rodzaju zmian obecnych na skórze (Global Acne Grading System (GAGS), Leeds Acne Grading System (LAGS), Pillsbury Acne Grading System, Cook’s Acne Grading Scale), a wybór systemu klasyfikacji trądziku zależy od preferencji dermatologa lub klinicysty i celu oceny [6,7]. Objawy kliniczne trądziku pospolitego obejmują rozszerzone pory, zaskórniki, zaskórniki otwarte, zaskórniki zamknięte, krostki i/lub grudki, guzki i mikrocysty, zlokalizowane zwłaszcza w strefie T, dolnej części twarzy, okolicy żuchwy lub brody, a czasami na czole [4,8].

W leczeniu trądziku stosuje się terapie miejscowe, terapie systemowe, peelingi chemiczne, dermabrazję i terapię światłem. Celem leczenia trądziku jest zmniejszenie liczby zmian, zapobieganie bliznom i poprawa ogólnego wyglądu skóry. Podejście terapeutyczne może się różnić w zależności od nasilenia i rodzaju trądziku oraz czynników indywidualnych, takich jak wiek, rodzaj skóry i historia choroby. Należy pamiętać, że leczenie trądziku może wymagać kilku tygodni lub miesięcy, aby efekty były widoczne [9]. Terapie miejscowe obejmują miejscowe retinoidy, nadtlenek benzoilu, antybiotyki lub kwas salicylowy w przypadku trądziku o nasileniu łagodnym do umiarkowanego. Zmniejszają one stan zapalny, odblokowują pory i zabijają bakterie [10]. Terapie systemowe obejmują doustne podawanie antybiotyków, leków hormonalnych lub izotretynoiny; terapie te są stosowane w przypadku trądziku o nasileniu umiarkowanym do ciężkiego i zmniejszają stan zapalny, zabijają bakterie lub regulują hormony [11]. Terapia światłem wykorzystuje światło widzialne lub lasery do zabijania bakterii i zmniejszania stanu zapalnego, co jest odpowiednie w przypadku trądziku o nasileniu umiarkowanym do ciężkiego. Ekstrakcja polega na ręcznym usuwaniu zaskórników, krost i torbieli i powinna być wykonywana wyłącznie przez przeszkolonego specjalistę, aby uniknąć blizn i infekcji. Należy również rozważyć zmianę stylu życia, taką jak utrzymanie odpowiedniej higieny, unikanie niektórych pokarmów, które mogą zaostrzać trądzik, oraz radzenie sobie ze stresem [12,13].

Peeling chemiczny to technika resurfacingu skóry, często stosowana w kosmetyce i odmładzaniu twarzy. Nowa warstwa naskórka w tkankach skóry właściwej regeneruje się, ponieważ skóra ulega kontrolowanym uszkodzeniom pod wpływem środka chemicznego. Ilość zastosowanego kwasu, rodzaj nośnika, ilość bufora i czas kontaktu ze skórą wpływają na głębokość peelingu. Peelingi chemiczne dzieli się na powierzchowne (naskórek-warstwa brodawkowata), średnie (warstwa brodawkowata do górnej warstwy siateczkowatej) i głębokie (środkowa warstwa siateczkowata), w zależności od głębokości penetracji skóry [14].

W leczeniu trądziku pospolitego często stosuje się peelingi chemiczne o średniej głębokości i powierzchniowe, ponieważ występują w nich różne substancje i kombinacje peelingów (alfa-hydroksykwasy, beta-hydroksykwasy, polihydroksykwasy i kwasy bionowe). Peelingi chemiczne mogą zmniejszać produkcję sebum i mają właściwości antybakteryjne, przeciwzapalne, keratolityczne i komedolityczne. W związku z tym peelingi chemiczne są szeroko stosowane w leczeniu trądziku pospolitego jako terapia uzupełniająca lub podtrzymująca [15,16].

Chociaż peelingi chemiczne są powszechnie stosowane w leczeniu trądziku, brakuje wysokiej jakości badań potwierdzających ich skuteczność i bezpieczeństwo. Niektóre badania na niewielką skalę wykazały obiecujące wyniki. W związku z tym istnieje potrzeba przeprowadzenia większych, randomizowanych badań kontrolowanych, aby lepiej zrozumieć skuteczność peelingów chemicznych w leczeniu trądziku. Ponadto, konieczne są dalsze badania w celu określenia optymalnego rodzaju peelingu chemicznego i stężenia substancji czynnej w leczeniu trądziku. W dostępnych badaniach stosowano różnorodne peelingi chemiczne, w tym kwas salicylowy, kwas glikolowy i kwas trichlorooctowy, a optymalne stężenie i czas trwania leczenia mogą się różnić w zależności od osoby i nasilenia trądziku. Ponadto konieczne są dalsze badania w celu określenia bezpieczeństwa peelingów chemicznych w leczeniu trądziku, szczególnie u osób o ciemniejszej karnacji, które mogą być bardziej narażone na przebarwienia lub blizny [17,18].

Celem niniejszego przeglądu jest ocena i podsumowanie istniejącej literatury naukowej w celu określenia skuteczności peelingów chemicznych oraz identyfikacji i kategoryzacji różnych rodzajów kwasów organicznych powszechnie stosowanych w peelingach chemicznych w leczeniu trądziku.

2. Materiały i metody
   Niniejszy kompleksowy przegląd bibliograficzny ma na celu ocenę skuteczności i bezpieczeństwa różnych rodzajów kwasów stosowanych w peelingach chemicznych w leczeniu trądziku. Autorzy przeszukali wiele baz danych (Google Scholar, Science Direct, Scopus, Wiley) w celu znalezienia odpowiednich badań opublikowanych w latach 2010–2022. Kryteria włączenia obejmowały randomizowane badania kontrolowane, prospektywne badania kohortowe oraz badania retrospektywne oceniające zastosowanie peelingów chemicznych na bazie kwasów organicznych w leczeniu trądziku. Wybrane badania poddano krytycznej ocenie, a dane ekstrahowano i syntetyzowano, stosując podejście narracyjne.
3. Kwasy organiczne stosowane w peelingach chemicznych w leczeniu trądziku
   Peelingi chemiczne wykorzystują różnorodne substancje do złuszczania skóry oraz poprawy jej tekstury i wyglądu. Rodzaj użytych substancji zależy od pożądanego poziomu złuszczania i problemów skórnych, które mają być rozwiązane. Należy pamiętać, że stężenie i pH roztworu do peelingu chemicznego mogą również wpływać na poziom złuszczania i ryzyko wystąpienia działań niepożądanych. Peelingi chemiczne powinny być wykonywane wyłącznie przez przeszkolonych specjalistów, którzy potrafią dobrać odpowiednią substancję i stężenie do indywidualnego rodzaju skóry i problemów [19].

3.1. Klasyfikacja peelingów chemicznych ze względu na głębokość penetracji
Peelingi chemiczne można klasyfikować ze względu na głębokość penetracji; istnieją trzy główne rodzaje peelingów chemicznych w zależności od głębokości penetracji: powierzchowne, średnie i głębokie. Charakterystykę tych rodzajów peelingów przedstawiono poniżej.

3.1.1. Peelingi powierzchniowe
Peelingi powierzchniowe penetrują tylko najbardziej zewnętrzną warstwę skóry (naskórek) i są stosowane w celu poprawy tekstury skóry, redukcji drobnych linii i zmarszczek oraz leczenia łagodnego trądziku. Peelingi te polegają na aplikacji na powierzchnię skóry roztworu chemicznego, który pomaga złuszczać martwe komórki naskórka, odblokowuje pory i stymuluje wzrost nowej, zdrowszej skóry. Peelingi te wykorzystują słabe kwasy, takie jak α-hydroksykwasy (AHA), takie jak kwas glikolowy i mlekowy, oraz β-hydroksykwasy (BHA), takie jak kwas salicylowy, do złuszczania skóry. Peelingi powierzchniowe charakteryzują się minimalnym czasem rekonwalescencji i są generalnie bezpieczne dla wszystkich rodzajów skóry [19,20].

3.1.2. Peelingi średnio-głębokie
Peelingi średnio-głębokie penetrują naskórek i górne warstwy skóry właściwej i leczą poważniejsze problemy skórne, takie jak uszkodzenia słoneczne, drobne linie i zmarszczki oraz blizny potrądzikowe. Średnio-głębokie peelingi chemiczne są bardziej agresywną formą peelingu chemicznego w porównaniu z peelingami powierzchniowymi. Są one czasami stosowane w leczeniu trądziku pospolitego, szczególnie u osób z cięższym lub bardziej uporczywym trądzikiem i bliznami potrądzikowymi. W peelingach tych do złuszczania naskórka stosuje się kwas trichlorooctowy (TCA), roztwór Jessnera lub kombinację TCA i kwasu glikolowego. Peelingi średniogłębokie wymagają dłuższego okresu rekonwalescencji i mogą wymagać zabiegów łagodzących ból [21,22].

3.1.3. Głębokie peelingi
Głębokie peelingi penetrują głębsze warstwy skóry właściwej i są stosowane w leczeniu poważnych problemów skórnych, takich jak głębokie zmarszczki, blizny i poważne uszkodzenia słoneczne. Peelingi te wykorzystują fenol, TCA lub kombinację TCA i fenolu do złuszczania naskórka. Głębokie peelingi charakteryzują się najdłuższym okresem rekonwalescencji i są zazwyczaj zalecane tylko osobom o jasnej karnacji ze względu na ryzyko wystąpienia hipopigmentacji lub innych działań niepożądanych. Głębokie peelingi mogą również powodować powstawanie oparzeń drugiego stopnia; w takim przypadku preferowane jest stosowanie roztworu zawierającego fenole. Zabieg należy stosować tylko raz i z zachowaniem szczególnej ostrożności ze względu na ryzyko działań niepożądanych (pojawienie się plam, które nie znikną); metoda ta jest zalecana wyłącznie osobom z poważnymi problemami dermatologicznymi i powinna być wykonywana wyłącznie przez dermatologa [22,23].

3.1.4. Środki złuszczające
Do czynników wpływających na zdolność substancji chemicznych do penetracji tkanek należą pH środka złuszczającego, liczba nałożonych warstw oraz czas działania przed neutralizacją substancji. Głębokość penetracji zależy od rodzaju, stężenia i pH środka złuszczającego. Najczęściej stosowane środki złuszczające w różnych rodzajach peelingów chemicznych przedstawiono w tabeli 1 [24].

4. Klasyfikacja chemicznych środków peelingujących na podstawie struktury chemicznej
   4.1. Alifatyczne kwasy karboksylowe
   4.1.1. Kwas azelainowy
   Kwas azelainowy (C9H16O4) (rysunek 1) to naturalnie występujący kwas dikarboksylowy, który można znaleźć w pełnoziarnistych zbożach, pszenicy, życie i jęczmieniu. Jest to prosty, nasycony kwas tłuszczowy o długości łańcucha węglowego wynoszącej dziewięć atomów węgla. Ma postać białego, krystalicznego proszku o delikatnym zapachu, słabo rozpuszczalnego w wodzie, ale lepiej rozpuszczalnego w rozpuszczalnikach organicznych. Wartość pKa kwasu azelainowego wynosi około 4,55, co wskazuje, że w fizjologicznym pH występuje on głównie w postaci niezjonizowanej. pH preparatów z kwasem azelainowym zazwyczaj waha się od 4 do 5, co jest zbliżone do naturalnego pH skóry [25].

Kwas azelainowy jest stosowany w pielęgnacji skóry jako miejscowy środek do leczenia trądziku pospolitego i trądziku różowatego. Dokładny mechanizm działania kwasu azelainowego w leczeniu trądziku jest prawdopodobnie wieloczynnikowy i obejmuje połączenie działania przeciwbakteryjnego, przeciwzapalnego i keratolitycznego. Ma on właściwości przeciwbakteryjne, hamując syntezę białek gatunku Propionibacterium acnes, co pomaga redukować liczbę bakterii wywołujących trądzik na skórze. Ma również właściwości przeciwzapalne, które mogą pomóc w zmniejszeniu zaczerwienienia i stanu zapalnego związanego z trądzikiem. Kwas azelainowy działa poprzez hamowanie produkcji keratyny i zmniejszenie produkcji sebum. W przypadku skóry trądzikowej kwas azelainowy wydaje się odwracać konwersję testosteronu do dihydrotestosteronu poprzez konkurencyjne hamowanie 5α-reduktazy. Wykazano, że kwas azelainowy pomaga normalizować proces keratynizacji skóry, co może zapobiegać tworzeniu się zaskórników i innych rodzajów zmian trądzikowych [26,27].

Kwas azelainowy wiąże się z niskim występowaniem działań niepożądanych na skórę i brakiem toksyczności ogólnoustrojowej, co daje mu znaczną przewagę nad innymi środkami stosowanymi w leczeniu skóry skłonnej do trądziku. Jest on powszechnie uważany za bezpieczny do stosowania miejscowego, z łagodnymi działaniami niepożądanymi, takimi jak swędzenie, pieczenie i suchość, zgłaszanymi u niektórych osób [26]. Ponadto kwas azelainowy w połączeniu z innymi terapiami jest skuteczniejszy w leczeniu skóry skłonnej do trądziku i zapewnia lepsze wyniki kliniczne [27].

4.1.2. Kwas trichlorooctowy (TCA)
TCA (C2HCl3O2) (rysunek 2) jest strukturalnym analogiem kwasu octowego, w którym atomy wodoru w grupie metylowej zostały zastąpione atomami chloru. Jest to biała, krystaliczna substancja stała, dobrze rozpuszczalna w wodzie i alkoholu. TCA ma pH około 1,5 do 2, co czyni go silnie kwaśnym [28].

TCA to wysoce skuteczny peeling chemiczny stosowany w leczeniu różnych schorzeń skóry, w tym trądziku, drobnych linii, zmarszczek, przebarwień i blizn. TCA wytrąca białka naskórka i niszczy górną warstwę skóry właściwej. Histologicznie TCA powoduje powierzchniową koagulację białek skóry i zniszczenie naskórka, a następnie odmłodzenie naskórka i skóry właściwej poprzez magazynowanie nowego kolagenu i normalizację elastyczności tkanek [29]. Głębokość peelingu zależy od stężenia TCA i czasu aplikacji. Powierzchowny peeling TCA wykonuje się przy stężeniach 10–30%, peeling średniogłęboki przy stężeniach 35–50%, a wyższe stężenia TCA (>50%) należy stosować ostrożnie ze względu na ryzyko wystąpienia przebarwień pozapalnych i blizn. TCA może być stosowany samodzielnie lub w połączeniu z innymi peelingami [30].

Kwas TCA działa poprzez kontrolowane uszkodzenie skóry, co stymuluje wzrost nowych komórek skóry i kolagenu. Proces ten może pomóc w zmniejszeniu widoczności drobnych linii, zmarszczek i blizn, a także poprawić ogólną teksturę i koloryt skóry [30]. Ponadto, kwas TCA jest substancją silnie żrącą i żrącą. Niewłaściwe zastosowanie może spowodować znaczne uszkodzenia skóry i bliznowacenie. Kwasu TCA nie można zneutralizować i nie wiąże się on z reakcjami alergicznymi ani toksycznością ogólnoustrojową. Podczas peelingów z użyciem kwasu TCA może wystąpić efekt „szronu” (rozjaśnienie skóry spowodowane koagulacją białek); efekt ten znika po 20–30 minutach i zostaje zastąpiony rumieniem, utrzymującym się 1–2 dni. Zaczerwienienie może utrzymywać się od kilku dni do tygodnia, a peelingi z użyciem kwasu TCA można powtórzyć po 2–6 tygodniach [30,31].

4.2. Alifatyczne kwasy hydroksykarboksylowe
4.2.1. Kwas glikolowy
Kwas glikolowy (C2H4O3) (rysunek 3) to najprostszy AHA o najmniejszej masie cząsteczkowej i rozmiarze. Jest bezbarwną, bezwonną, krystaliczną substancją, dobrze rozpuszczalną w wodzie. Ten AHA można wyizolować ze źródeł naturalnych, takich jak trzcina cukrowa, buraki cukrowe, ananas lub kantalupa. Kwas glikolowy ma pH około 3,5 do 4, co czyni go lekko kwaśnym [32].

Peeling kwasem glikolowym to małoinwazyjny zabieg kosmetyczny powszechnie stosowany w leczeniu trądziku, fotostarzenia i zaburzeń pigmentacyjnych, takich jak melasma [33]. Kwas glikolowy jest dostępny w różnych stężeniach, zazwyczaj od 5% do 30% w produktach do pielęgnacji skóry i do 70% w peelingach chemicznych. Peeling będzie intensywniejszy wraz ze wzrostem stężenia i niższym pH. Przy niskich stężeniach (<25%) kwas glikolowy powoduje jedynie powierzchniowe złuszczanie; przy stężeniach 25–50% powoduje przerwanie ciągłości keratynocytów, a przy stężeniach 50–75% powoduje epidermolizę [34].

Kwas glikolowy zmniejsza spójność komórkową w najniższych warstwach warstwy rogowej naskórka, złuszczając martwe komórki i stymulując wychodzenie na powierzchnię młodszych, jaśniejszych komórek; to powierzchniowe złuszczanie zmniejsza trądzik zaskórnikowy, wielkość porów i zmiany trądzikowe. Proces ten może pomóc poprawić teksturę i koloryt skóry, zmniejszyć widoczność drobnych linii i zmarszczek oraz poprawić wchłanianie innych produktów do pielęgnacji skóry [34,35].

Ten prosty kwas AHA można stosować w ramach zabiegu co 3–4 tygodnie, w sumie od 4 do 6 aplikacji. Czas aplikacji stopniowo wydłuża się w zależności od tolerancji i uzyskanych rezultatów po poprzednich sesjach. Kwas glikolowy może leczyć blizny potrądzikowe, melasmę, przebarwienia pozapalne, rogowacenie słoneczne, drobne zmarszczki, plamy soczewicowate, melasmę i rogowacenie łojotokowe [35]. Ogólnie rzecz biorąc, kwas glikolowy jest uważany za bezpieczny dla większości pacjentów. Może jednak powodować podrażnienie, zaczerwienienie i łuszczenie się skóry, jeśli jest stosowany w wysokich stężeniach lub u osób o wrażliwej skórze [34].

4.2.2. Kwas mlekowy
Kwas mlekowy (C3H6O3) (rysunek 4) jest strukturalnie podobny do kwasu glikolowego, ponieważ posiada dodatkową grupę metylową. Kwas mlekowy powstaje w wyniku fermentacji bakteryjnej mleka lub węglowodanów. Jest bezbarwną lub żółtawą cieczą o lekko kwaśnym zapachu. pH kwasu mlekowego wynosi około 3,5–4, co czyni go lekko kwaśnym [36].

5. Formuły peelingów łączonych
   Formuły peelingów łączonych często wykorzystują kombinację różnych kwasów, aby zapewnić kompleksowe złuszczanie i rozwiązać wiele problemów skórnych. Konkretne kombinacje kwasów mogą się różnić w zależności od pożądanych rezultatów oraz indywidualnego rodzaju i potrzeb skóry. Niektóre formuły peelingów łączą wiele kwasów w określonych proporcjach, aby zapewnić zrównoważone i spersonalizowane podejście. Na przykład peeling łączony może zawierać mieszankę AHA, BHA i PHA, aby jednocześnie rozwiązać różne problemy skórne, takie jak trądzik, przebarwienia i tekstura skóry [61]. Zazwyczaj mieszanka AHA i beta-hydroksykwasów BHA, takich jak kwas glikolowy, kwas mlekowy i kwas salicylowy, może oddziaływać na wiele aspektów trądziku. AHA złuszczają powierzchnię skóry, podczas gdy BHA wnikają w pory, odblokowując je. Taka kombinacja może pomóc w przypadku problemów związanych z trądzikiem, takich jak nierówny koloryt skóry [62].

Peeling z kwasem salicylowym i glikolowym skutecznie leczy aktywny trądzik i złuszcza skórę. Kwas salicylowy wnika w pory, usuwając nadmiar sebum i odblokowując je. Natomiast kwas glikolowy złuszcza zewnętrzną warstwę naskórka, wspomagając odnowę komórkową i redukując widoczność blizn potrądzikowych. To połączenie może poprawić teksturę skóry i zmniejszyć wypryski [63]. Peeling z kwasem salicylowym w połączeniu z kwasem migdałowym łączy właściwości oczyszczające pory i przeciwzapalne kwasu salicylowego z delikatnym złuszczaniem i działaniem antybakteryjnym kwasu migdałowego, pomagając odblokować pory, zredukować bakterie wywołujące trądzik i poprawić ogólną teksturę skóry [64].

Peeling z kwasem salicylowym i kwasem trichlorooctowym (TCA) można stosować w przypadku bardziej nasilonego trądziku i blizn. TCA to silniejszy środek złuszczający, który może wnikać w głębsze warstwy skóry, stymulując produkcję kolagenu i poprawiając wygląd głębszych blizn, podczas gdy kwas salicylowy uzupełnia działanie TCA, działając na aktywny trądzik i niedoskonałości powierzchniowe [65].

Kwas salicylowy w połączeniu z peelingiem retinolowym łączy właściwości oczyszczające pory kwasu salicylowego z regenerującym działaniem retinolu. Pomaga odblokować pory, regulować produkcję sebum i wspomagać odnowę komórkową, zapewniając gładszą skórę [66].

Kwas glikolowy w połączeniu z kwasem mlekowym i peelingiem z kwasem azelainowym zawiera wiele kwasów AHA, które złuszczają skórę, redukują blizny potrądzikowe i przebarwienia oraz wspomagają odnowę komórkową. Kwas azelainowy dodatkowo przyczynia się do jego właściwości antybakteryjnych i przeciwzapalnych, dzięki czemu jest skuteczny w przypadku skóry trądzikowej [67].

Innym przykładem jest połączenie kwasu migdałowego z peelingiem z kwasem azelainowym. Kwas migdałowy to AHA, który jest mniej drażniący niż kwas glikolowy lub mlekowy, dzięki czemu nadaje się do skóry wrażliwej. Natomiast kwas azelainowy działa antybakteryjnie i skutecznie zwalcza bakterie wywołujące trądzik. Ta kombinacja może pomóc w redukcji wyprysków, poprawie tekstury skóry i rozwiązaniu problemów z pigmentacją [68].

Najpopularniejszym peelingiem łączonym jest peeling Jessnera, nazwany na cześć amerykańskiego dermatologa dr. Maxa Jessnera, który opracował go na początku XX wieku. Ten peeling może rozwiązać różne problemy skórne, w tym trądzik, blizny potrądzikowe, uszkodzenia słoneczne, drobne zmarszczki i nierówny koloryt skóry. Jest to peeling o średniej głębokości, łączący trzy kluczowe składniki: rezorcynę, kwas mlekowy i kwas salicylowy. Konkretne stężenia tych składników w peelingu Jessnera mogą się różnić w zależności od rodzaju skóry pacjenta i pożądanych rezultatów. Zazwyczaj skład formuły jest dostosowywany do indywidualnych potrzeb, dostosowując siłę działania każdego składnika w razie potrzeby [69].

Peeling Jessnera złuszcza zewnętrzną warstwę naskórka, pomagając usunąć martwe komórki naskórka, odblokować pory i usunąć zanieczyszczenia, zapobiegając tworzeniu się zaskórników i zmniejszając częstotliwość występowania wyprysków. Kwas salicylowy, jeden z głównych składników peelingu Jessnera, przenika przez pory i rozpuszcza nadmiar sebum. Pomaga zapobiegać gromadzeniu się sebum. Połączenie kwasu mlekowego i salicylowego ma właściwości przeciwzapalne. Ponadto, ta kombinacja może pomóc złagodzić istniejące zmiany trądzikowe, zmniejszyć zaczerwienienie i złagodzić stany zapalne. Peeling Jessnera wspomaga regenerację nowych komórek naskórka i stymuluje produkcję kolagenu, co skutkuje poprawą tekstury skóry, jej gładszym wyglądem i bardziej jednolitym kolorytem. Może również pomóc zmniejszyć widoczność blizn potrądzikowych i przebarwień spowodowanych trądzikiem. Peeling Jessnera to kontrolowany zabieg, który można dostosować do indywidualnego rodzaju i stanu skóry. Liczbę nakładanych warstw i czas trwania peelingu można dostosować do konkretnych problemów z trądzikiem i zminimalizować ryzyko działań niepożądanych [70,71,72].

6. Badania porównawcze skuteczności i bezpieczeństwa różnych kwasów w peelingach chemicznych na skórę trądzikową
   Przeprowadzono kilka badań porównawczych dotyczących skuteczności różnych kwasów w peelingach chemicznych na skórę trądzikową. Badania te dostarczyły również cennych informacji na temat ich względnych korzyści. Należy pamiętać, że kilka czynników, w tym stężenie i pH kwasu, technika zabiegu oraz specyficzne cechy pacjenta, może wpływać na skuteczność kwasów w peelingach chemicznych.

Kessler E. i wsp. (2008) porównali peelingi AHA i BHA w leczeniu trądziku twarzy o nasileniu od łagodnego do umiarkowanie ciężkiego; przeprowadzono randomizowane, kontrolowane badanie z podwójnie ślepą próbą, obejmujące podział twarzy, z udziałem 20 uczestników. Co dwa tygodnie na połowę twarzy nakładano 30% kwas glikolowy, a na drugą połowę 30% kwas salicylowy. Badanie prowadzono przez dwa miesiące. Ewaluator z zawiązanymi oczami ilościowo oceniał grudki i krostki. Po drugiej sesji zabiegowej oba peelingi okazały się skuteczne i nie było znaczącej różnicy między nimi. Po dwóch miesiącach od zabiegu skuteczność peelingu z kwasem salicylowym utrzymywała się. Po pierwszym zabiegu odnotowano więcej działań niepożądanych w przypadku peelingu z kwasem glikolowym. Zarówno peelingi z kwasem glikolowym (AHA), jak i salicylowym (BHA) były podobnie skuteczne w leczeniu trądziku pospolitego twarzy o nasileniu od łagodnego do umiarkowanie ciężkiego. Jednak peeling z kwasem salicylowym wykazywał trwałą skuteczność i powodował mniej zgłoszonych działań niepożądanych [73].

Jae J. i wsp. (2018) porównali skuteczność buforowanego 50% kwasu glikolowego (pH 3,0) w połączeniu z 0,5% kwasem salicylowym i roztworem Jessnera w peelingach trądzikowych. Przeprowadzono randomizowane, kontrolowane badanie z podziałem twarzy, metodą zaślepionej próby dla oceniającego, z udziałem 20 uczestników. Zbuforowany kwas glikolowy został nałożony na jedną połowę twarzy, a roztwór Jessnera na drugą połowę. Każdy pacjent ukończył dwie sesje zabiegów w odstępie dwóch tygodni; oceniano liczbę zmian, nasilenie trądziku, subiektywną ocenę skuteczności i działania niepożądane. Obie strony nie miały istotnych różnic w całkowitej liczbie zmian, nasileniu trądziku lub subiektywnej ocenie skuteczności. Strona z buforowanym kwasem glikolowym miała mniej działań niepożądanych niż strona z roztworem Jessnera. Badanie sugeruje, że peeling chemiczny z użyciem buforowanego roztworu kwasu glikolowego może być tak samo skuteczny, jak konwencjonalny peeling z użyciem roztworu Jessnera w leczeniu trądziku pospolitego. Ten buforowany roztwór może być wygodny, ponieważ nie wymaga neutralizacji po aplikacji [74].

8. Wnioski
   Peelingi chemiczne z kwasami są popularną metodą leczenia trądziku i innych schorzeń skóry. Należy pamiętać, że skuteczność peelingów kwasowych w leczeniu trądziku może się różnić w zależności od nasilenia schorzenia i indywidualnego rodzaju skóry.

Peelingi chemiczne polegają na nałożeniu na skórę roztworu chemicznego, który powoduje złuszczanie się zewnętrznych warstw skóry, odsłaniając nową, gładszą skórę pod spodem. W peelingach chemicznych stosuje się różne kwasy, w tym AHA, BHA i TCA. Jeśli chodzi o skuteczność peelingów chemicznych z kwasami w leczeniu trądziku, literatura naukowa zawiera niewiele bezpośrednich badań porównawczych oceniających różne kwasy, w szczególności w leczeniu trądziku. Chociaż istnieje niewiele danych porównawczych dotyczących tych kwasów, w szczególności w leczeniu trądziku, kilka badań oceniało ich skuteczność. Przegląd mógł napotkać ograniczenia, takie jak różnice w projektach badań, liczebności próby, stężeniach stosowanych kwasów organicznych i okresach obserwacji. Te różnice mogą wpływać na ogólne wyniki i porównanie badań.

AHA, takie jak kwas glikolowy, mlekowy i migdałowy, są często stosowane w peelingach chemicznych. Działają one poprzez złuszczanie zewnętrznej warstwy naskórka i wspomaganie odnowy komórkowej. Kwasy AHA mogą pomóc w redukcji zmian trądzikowych, poprawie tekstury skóry i zmniejszeniu przebarwień pozapalnych spowodowanych trądzikiem. Kwas salicylowy jest najczęściej stosowanym BHA w peelingach chemicznych. Może przenikać do gruczołów łojowych i złuszczać pory, skutecznie lecząc trądzik i zaskórniki. Kwas salicylowy posiada również właściwości przeciwzapalne, które mogą pomóc w zmniejszeniu zaczerwienienia i stanu zapalnego związanego z trądzikiem. TCA jest preferowany w peelingach chemicznych o średniej i głębokiej intensywności i jest częściej stosowany w przypadku blizn potrądzikowych niż w przypadku aktywnych zmian trądzikowych. Peelingi TCA mogą poprawić wygląd blizn potrądzikowych, stymulując produkcję kolagenu i wspomagając regenerację skóry.

Peelingi chemiczne z kwasami organicznymi są skuteczne w leczeniu skóry trądzikowej. Różne kwasy organiczne, takie jak kwas glikolowy, kwas salicylowy, kwas migdałowy i kwas pirogronowy, wykazały pozytywne rezultaty w redukcji zmian trądzikowych, zaskórników i przebarwień potrądzikowych. Niektóre kwasy organiczne mogą być skuteczne w leczeniu niektórych rodzajów zmian trądzikowych; Na przykład kwas salicylowy wykazał skuteczność w leczeniu zmian niezapalnych (zaskórników), podczas gdy kwas migdałowy był skuteczniejszy w leczeniu zmian zapalnych.

Ogólnie rzecz biorąc, peelingi chemiczne z kwasami wykazały dobry profil bezpieczeństwa, gdy są stosowane w odpowiednich stężeniach i pod nadzorem specjalisty. Jednak niektóre kwasy organiczne, takie jak kwas glikolowy i roztwór Jessnera, mogą powodować więcej skutków ubocznych, takich jak rumień i złuszczanie, niż inne kwasy. Niektóre badania wykazały, że peelingi łączone, obejmujące mieszankę różnych kwasów organicznych, mogą być skuteczniejsze i lepiej tolerowane niż peelingi z pojedynczym kwasem. Na przykład peelingi łączone z kwasem salicylowym i migdałowym lub zmodyfikowanym roztworem Jessnera z TCA wykazały szybszą i bardziej znaczącą poprawę w przypadku zmian trądzikowych. Postęp w formulacji, indywidualnych planach leczenia i protokołach bezpieczeństwa sprawia, że peelingi chemiczne są skuteczne w leczeniu szerokiego zakresu problemów skórnych, przy jednoczesnym zachowaniu satysfakcji i bezpieczeństwa pacjentów.

W rezultacie peelingi chemiczne z kwasami mogą być pomocne w leczeniu trądziku, ale konieczne są dalsze badania, aby bezpośrednio porównać skuteczność różnych kwasów w tym konkretnym celu. Istnieje potrzeba rygorystycznie przeprowadzonych i skrupulatnie udokumentowanych randomizowanych badań kontrolowanych, aby uzyskać solidne dowody, które mogą skutecznie ukierunkować praktykę kliniczną. Nowe badania i innowacje w zakresie peelingów chemicznych są niezbędne do poprawy ich skuteczności, bezpieczeństwa i możliwości dostosowania do indywidualnych potrzeb. Ciągłe inwestowanie w wysokiej jakości randomizowane badania kontrolowane jest niezbędne w leczeniu trądziku i nie tylko. Badania te mają kluczowe znaczenie dla rozwoju wiedzy medycznej, poprawy opieki nad pacjentami i zapewnienia, że praktyki opieki zdrowotnej opierają się na najlepszych dostępnych dowodach.

Przy określaniu najskuteczniejszego składu i schematu stosowania peelingów chemicznych, konieczne jest porównanie placebo i alternatywnych metod leczenia w różnych społecznościach etnicznych i przy różnych typach skóry. Badania porównawcze, obok innych aktywnych metod leczenia, umożliwiają badaczom identyfikację najskuteczniejszego składu i schematu leczenia, pomagając lekarzom w podejmowaniu świadomych decyzji dotyczących najlepszego sposobu postępowania dla ich pacjentów. W leczeniu trądziku pospolitego konieczne jest stosowanie standaryzowanych pomiarów wyników, aby zapewnić wiarygodność, porównywalność i przydatność zebranych danych w różnych kontekstach, co ostatecznie doprowadzi do udoskonalenia metod leczenia i poprawy wyników leczenia pacjentów.

Przyszłe badania powinny zbadać długoterminowe skutki peelingów chemicznych, szczególnie w zabiegach podtrzymujących, oraz ich wpływ na zdrowie skóry w dłuższej perspektywie. Inne kierunki badań mogą obejmować formulacje o działaniu ukierunkowanym i o kontrolowanym uwalnianiu, terapie skojarzone z innymi zabiegami kosmetycznymi, rozwój bezpieczniejszych i delikatniejszych innowacyjnych środków oraz większe skupienie się na składnikach naturalnych.

Źródła:

• 1.Williams H.C., Dellavalle R.P., Garner S. Acne vulgaris. Lancet. 2012;379:361–372. doi: 10.1016/S0140-6736(11)60321-8. [DOI] [PubMed] [Google Scholar]
• 2.Tuchayi S.M., Makrantonaki E., Ganceviciene R., Dessinioti C., Feldman S.R., Zouboulis C.C. Acne vulgaris. Nat. Rev. Dis. Primers. 2015;1:15029. doi: 10.1038/nrdp.2015.29. [DOI] [PubMed] [Google Scholar]
• 3.Kanwar I.L., Haider T., Kumari A., Dubey S., Jain P., Soni V. Models for acne: A comprehensive study. Drug Discov. Ther. 2018;12:329–340. doi: 10.5582/ddt.2018.01079. [DOI] [PubMed] [Google Scholar]
• 4.Beylot C. Mechanisms and causes of acne. Rev. Prat. 2002;52:828–830. [PubMed] [Google Scholar]
• 5.Heng A.H.S., Chew F.T. Systematic review of the epidemiology of acne vulgaris. Sci. Rep. 2020;10:5754. doi: 10.1038/s41598-020-62715-3. [DOI] [PMC free article] [PubMed] [Google Scholar]
• 6.O’Brien S.C., Lewis J.B., Cunliffe W.J. The Leeds revised acne grading system. J. Dermatol. Treat. 1998;9:215–220. [Google Scholar]
• 7.Ramli R., Malik A.S., Hani A.F.M., Jamil A. Acne analysis, grading and computational assessment methods: An overview. Ski. Res. Technol. 2012;18:1–14. doi: 10.1111/j.1600-0846.2011.00542.x. [DOI] [PubMed] [Google Scholar]
• 8.Rocha M.A., Bagatin E. Adult-onset acne: Prevalence, impact, and management challenges. Clin. Cosmet. Investig. Dermatol. 2018;11:59–69. doi: 10.2147/CCID.S137794. [DOI] [PMC free article] [PubMed] [Google Scholar]
• 9.Leyden J.J. A review of the use of combination therapies for the treatment of acne vulgaris. J. Am. Acad. Dermatol. 2003;49:S200–S210. doi: 10.1067/s0190-9622(03)01154-x. [DOI] [PubMed] [Google Scholar]
• 10.Krautheim A., Gollnick H.P. Acne: Topical treatment. Clin. Dermatol. 2004;22:398–407. doi: 10.1016/j.clindermatol.2004.03.009. [DOI] [PubMed] [Google Scholar]
• 11.Katsambas A., Papakonstantinou A. Acne: Systemic treatment. Clin. Dermatol. 2004;22:412–418. doi: 10.1016/j.clindermatol.2004.03.014. [DOI] [PubMed] [Google Scholar]
• 12.Cooper A.J., Harris V.R. Modern management of acne. Med. J. Aust. 2017;206:41–45. doi: 10.5694/mja16.00516. [DOI] [PubMed] [Google Scholar]
• 13.Fox L., Csongradi C., Aucamp M., Du Plessis J., Gerber M. Treatment modalities for acne. Molecules. 2016;21:1063. doi: 10.3390/molecules21081063. [DOI] [PMC free article] [PubMed] [Google Scholar]
• 14.O’Connor A.A., Lowe P.M., Shumack S., Lim A.C. Chemical peels: A review of current practice. Australas. J. Dermatol. 2018;59:171–181. doi: 10.1111/ajd.12715. [DOI] [PubMed] [Google Scholar]
• 15.Soleymani T., Lanoue J., Rahman Z. A practical approach to chemical peels: A review of fundamentals and step-by-step algorithmic protocol for treatment. J. Clin. Aesthetic Dermatol. 2018;11:21. [PMC free article] [PubMed] [Google Scholar]
• 16.Lee K.C., Wambier C.G., Soon S.L., Sterling J.B., Landau M., Rullan P., Brody H.J. Basic chemical peeling: Superficial and medium-depth peels. J. Am. Acad. Dermatol. 2019;81:313–324. doi: 10.1016/j.jaad.2018.10.079. [DOI] [PubMed] [Google Scholar]
• 17.Kontochristopoulos G., Platsidaki E. Chemical peels in active acne and acne scars. Clin. Dermatol. 2017;35:179–182. doi: 10.1016/j.clindermatol.2016.10.011. [DOI] [PubMed] [Google Scholar]
• 18.Castillo D.E., Keri J.E. Chemical peels in the treatment of acne: Patient selection and perspectives. Clin. Cosmet. Investig. Dermatol. 2018;11:365–372. doi: 10.2147/CCID.S137788. [DOI] [PMC free article] [PubMed] [Google Scholar]
• 19.Al-Talib H., Al-Khateeb A., Hameed A., Murugaiah C. Efficacy and safety of superficial chemical peeling in treatment of active acne vulgaris. An. Bras. Dermatol. 2017;92:212–216. doi: 10.1590/abd1806-4841.20175273. [DOI] [PMC free article] [PubMed] [Google Scholar]
• 20.Berson D.S., Cohen J.L., Rendon M.I., Roberts W.E., Starker I., Wang B. Clinical role and application of superficial chemical peels in today’s practice. J. Drugs Dermatol. JDD. 2009;8:803–811. [PubMed] [Google Scholar]
• 21.Monheit G.D. Medium-depth chemical peels. Dermatol. Clin. 2001;19:413–425. doi: 10.1016/S0733-8635(05)70282-5. [DOI] [PubMed] [Google Scholar]
• 22.Camacho F.M. Medium-depth and deep chemical peels. J. Cosmet. Dermatol. 2005;4:117–128. doi: 10.1111/j.1473-2165.2005.40213.x. [DOI] [PubMed] [Google Scholar]
• 23.Chen X., Wang S., Yang M., Li L. Chemical peels for acne vulgaris: A systematic review of randomised controlled trials. BMJ Open. 2018;8:e019607. doi: 10.1136/bmjopen-2017-019607. [DOI] [PMC free article] [PubMed] [Google Scholar]
• 24.Fischer T.C., Perosino E., Poli F., Viera M.S., Dreno B., Cosmetic Dermatology European Expert Group Chemical peels in aesthetic dermatology: An update 2009. J. Eur. Acad. Dermatol. Venereol. 2010;24:281–292. doi: 10.1111/j.1468-3083.2009.03409.x. [DOI] [PubMed] [Google Scholar]
• 25.Sieber M.A., Hegel J.K.E. Azelaic acid: Properties and mode of action. Ski. Pharmacol. Physiol. 2014;27:9–17. doi: 10.1159/000354888. [DOI] [PubMed] [Google Scholar]
• 26.Schulte B.C., Wu W., Rosen T. Azelaic acid: Evidence-based update on mechanism of action and clinical application. J. Drugs Dermatol. 2015;14:964–968. [PubMed] [Google Scholar]
• 27.Webster G. Combination azelaic acid therapy for acne vulgaris. J. Am. Acad. Dermatol. 2000;43:S47–S50. doi: 10.1067/mjd.2000.108318. [DOI] [PubMed] [Google Scholar]
• 28.Brody H.J. Trichloroacetic acid application in chemical peeling. Oper. Tech. Plast. Reconstr. Surg. 1995;2:127–128. doi: 10.1016/S1071-0949(05)80007-1. [DOI] [Google Scholar]
• 29.Collins P.S. Trichloroacetic acid peels revisited. J. Dermatol. Surg. Oncol. 1989;15:933–940. doi: 10.1111/j.1524-4725.1989.tb03180.x. [DOI] [PubMed] [Google Scholar]
• 30.Nguyen T.H., Rooney J.A. Trichloroacetic acid peels. Dermatol. Ther. 2000;13:173–182. doi: 10.1046/j.1529-8019.2000.00020.x. [DOI] [Google Scholar]
• 31.Slavin J.W. Trichloroacetic acid peels. Aesthetic Surg. J. 2004;24:469–470. doi: 10.1016/j.asj.2004.07.008. [DOI] [PubMed] [Google Scholar]
• 32.Sharad J. Glycolic acid peel therapy–a current review. Clin. Cosmet. Investig. Dermatol. 2013;6:281–288. doi: 10.2147/CCID.S34029. [DOI] [PMC free article] [PubMed] [Google Scholar]
• 33.Atzori L., Brundu M.A., Orru A., Biggio P. Glycolic acid peeling in the treatment of acne. J. Eur. Acad. Dermatol. Venereol. 1999;12:119–122. doi: 10.1111/j.1468-3083.1999.tb01000.x. [DOI] [PubMed] [Google Scholar]
• 34.Murad H., Shamban A.T., Premo P.S. The use of glycolic acid as a peeling agent. Dermatol. Clin. 1995;13:285–307. doi: 10.1016/S0733-8635(18)30082-2. [DOI] [PubMed] [Google Scholar]
• 35.Grover C., Reddu B.S. The therapeutic value of glycolic acid peels in dermatology. Indian J. Dermatol. Venereol. Leprol. 2003;69:148. [PubMed] [Google Scholar]
• 36.Martinez F.A.C., Balciunas E.M., Salgado J.M., González J.M.D., Converti A., de Souza Oliveira R.P. Lactic acid properties, applications, and production: A review. Trends Food Sci. Technol. 2013;30:70–83. doi: 10.1016/j.tifs.2012.11.007. [DOI] [Google Scholar]
• 37.Abd Alsaheb R.A., Aladdin A., Othman N.Z., Abd Malek R., Leng O.M., Aziz R., El Enshasy H.A. Lactic acid applications in pharmaceutical and cosmeceutical industries. J. Chem. Pharm. Res. 2015;7:729–735. [Google Scholar]
• 38.Sharquie K.E., Al-Tikreety M.M., Al-Mashhadani S.A. Lactic acid as a new therapeutic peeling agent in melasma. Dermatol. Surg. 2005;31:149–154. doi: 10.1097/00042728-200502000-00005. [DOI] [PubMed] [Google Scholar]
• 39.Liu L., Li Y., Du G.-C., Chen J. Biotechnological production of pyruvic acid. Appl. Microbiol. Biotechnol. 2001;57:451–459. doi: 10.1007/s002530100804. [DOI] [PubMed] [Google Scholar]
• 40.Cotellessa C., Manunta T., Ghersetich I., Brazzini B., Peris K. The use of pyruvic acid in the treatment of acne. J. Eur. Acad. Dermatol. Venereol. 2004;18:275–278. doi: 10.1111/j.1468-3083.2004.00759.x. [DOI] [PubMed] [Google Scholar]
• 41.Njus D., Kelley P.M., Tu Y.J., Schlegel H.B. Ascorbic acid: The chemistry underlying its antioxidant properties. Free Radic. Biol. Med. 2020;159:37–43. doi: 10.1016/j.freeradbiomed.2020.07.013. [DOI] [PubMed] [Google Scholar]
• 42.Aboul-Einien M.H., Kandil S.M., Abdou E.M., Diab H.M., Zaki M.S. Ascorbic acid derivative-loaded modified aspasomes: Formulation, in vitro, ex vivo and clinical evaluation for melasma treatment. J. Liposome Res. 2020;30:54–67. doi: 10.1080/08982104.2019.1585448. [DOI] [PubMed] [Google Scholar]
• 43.Berovic M., Legisa M. Citric acid production. Biotechnol. Annu. Rev. 2007;13:303–343. doi: 10.1016/S1387-2656(07)13011-8. [DOI] [PubMed] [Google Scholar]
• 44.Fabbrocini G., De Padova M.P., Tosti A. Chemical peels: What’s new and what isn’t new but still works well. Facial Plast. Surg. 2009;25:329–336. doi: 10.1055/s-0029-1243082. [DOI] [PubMed] [Google Scholar]
• 45.Kövilein A., Kubisch C., Cai L., Ochsenreither K. Malic acid production from renewables: A review. J. Chem. Technol. Biotechnol. 2020;95:513–526. doi: 10.1002/jctb.6269. [DOI] [Google Scholar]
• 46.Jackson A. Chemical peels. Facial Plast. Surg. 2014;30:026–034. doi: 10.1055/s-0033-1364220. [DOI] [PubMed] [Google Scholar]
• 47.Versari A., Castellari M., Spinabelli U., Galassi S. Recovery of tartaric acid from industrial enological wastes. J. Chem. Technol. Biotechnol. 2001;76:485–488. doi: 10.1002/jctb.412. [DOI] [Google Scholar]
• 48.Jacobs S.W., Culbertson E.J. Effects of topical mandelic acid treatment on facial skin viscoelasticity. Facial Plast. Surg. 2018;34:651–656. doi: 10.1055/s-0038-1676048. [DOI] [PubMed] [Google Scholar]
• 49.Sarkar R., Garg V., Bansal S., Sethi S., Gupta C. Comparative evaluation of efficacy and tolerability of glycolic acid, salicylic mandelic acid, and phytic acid combination peels in melasma. Dermatol. Surg. 2016;42:384–391. doi: 10.1097/DSS.0000000000000642. [DOI] [PubMed] [Google Scholar]
• 50.Davies M., Marks R. Studies on the effect of salicylic acid on normal skin. Br. J. Dermatol. 1976;95:187–192. doi: 10.1111/j.1365-2133.1976.tb00825.x. [DOI] [PubMed] [Google Scholar]
• 51.Arif T. Salicylic acid as a peeling agent: A comprehensive review. Clin. Cosmet. Investig. Dermatol. 2015;8:455–461. doi: 10.2147/CCID.S84765. [DOI] [PMC free article] [PubMed] [Google Scholar]
• 52.Lee H.S., Kim I.H. Salicylic acid peels for the treatment of acne vulgaris in Asian patients. Dermatol. Surg. 2013;29:1196–1199. doi: 10.1111/j.1524-4725.2003.29384.x. [DOI] [PubMed] [Google Scholar]
• 53.Kligman D., Kligman A.M. Salicylic acid peels for the treatment of photoaging. Dermatol. Surg. 1998;24:325–328. doi: 10.1111/j.1524-4725.1998.tb04162.x. [DOI] [PubMed] [Google Scholar]
• 54.Bentley R. From miso, sake and shoyu to cosmetics: A century of science for kojic acid. Nat. Prod. Rep. 2006;23:1046–1062. doi: 10.1039/b603758p. [DOI] [PubMed] [Google Scholar]
• 55.Rosfarizan M., Mohd S.M., Nurashikin S., Madihah M.S., Arbakariya B.A. Kojic acid: Applications and development of fermentation process for production. Biotechnol. Mol. Biol. Rev. 2010;5:24–37. [Google Scholar]
• 56.Saeedi M., Eslamifar M., Khezri K. Kojic acid applications in cosmetic and pharmaceutical preparations. Biomed. Pharmacother. 2019;110:582–593. doi: 10.1016/j.biopha.2018.12.006. [DOI] [PubMed] [Google Scholar]
• 57.Yu R.J., Van Scott E.J. Alpha-hydroxyacids and carboxylic acids. J. Cosmet. Dermatol. 2004;3:76–87. doi: 10.1111/j.1473-2130.2004.00059.x. [DOI] [PubMed] [Google Scholar]
• 58.Green B.A. Cosmeceuticals and Cosmetic Practice. Wiley Online Library; 2013. Cosmeceutical uses and benefits of alpha, poly- and bionic hydroxy acids; pp. 67–80. [Google Scholar]
• 59.Green B.A., Ruey J.Y., Van Scott E.J. Clinical and cosmeceutical uses of hydroxyacids. Clin. Dermatol. 2009;27:495–501. doi: 10.1016/j.clindermatol.2009.06.023. [DOI] [PubMed] [Google Scholar]
• 60.Algiert-Zielińska B., Mucha P., Rotsztejn H. Lactic and lactobionic acids as typically moisturizing compounds. Int. J. Dermatol. 2019;58:374–379. doi: 10.1111/ijd.14202. [DOI] [PubMed] [Google Scholar]
• 61.Landau M. Chemical peels. Clin. Dermatol. 2008;26:200–208. doi: 10.1016/j.clindermatol.2007.09.012. [DOI] [PubMed] [Google Scholar]
• 62.Mcgloin C. Chemical peels: A review of types, applications, and complications. J. Aesthetic Nurs. 2018;7:422–426. doi: 10.12968/joan.2018.7.8.422. [DOI] [Google Scholar]
• 63.Wiegmann D., Haddad L. Two is better than one: The combined effects of glycolic acid and salicylic acid on acne-related disorders. J. Cosmet. Dermatol. 2020;19:2349–2351. doi: 10.1111/jocd.13387. [DOI] [PubMed] [Google Scholar]
• 64.Jartarkar S.R., Gangadhar B., Mallikarjun M., Manjunath P. A randomized, single-blind, active controlled study to compare the efficacy of salicylic acid and mandelic acid chemical peel in the treatment of mild to moderately severe acne vulgaris. Clin. Dermatol. Rev. 2017;1:15–18. doi: 10.4103/2542-551X.196946. [DOI] [Google Scholar]
• 65.Atwa M.A., Ahmed A.H., Nada H.A., Refaey S.M., Jafferany M., Elsaie M.L. Combined chemical peels versus trichloroacetic acid (TCA) for treating melasma: A split face study. J. Dermatol. Treat. 2022;33:959–964. doi: 10.1080/09546634.2020.1793888. [DOI] [PubMed] [Google Scholar]
• 66.Kligman D.E., Draelos Z.D. Combination Superficial Peels with Salicylic Acid and Post-Peel Retinoids. J. Drugs Dermatol. 2016;15:442–450. [PubMed] [Google Scholar]
• 67.Liu H., Yu H., Xia J., Liu L., Liu G.J., Sang H., Peinemann F. Topical azelaic acid, salicylic acid, nicotinamide, sulphur, zinc and fruit acid (alpha-hydroxy acid) for acne. Cochrane Database Syst. Rev. 2020;5:CD011368. doi: 10.1002/14651858.CD011368.pub2. [DOI] [PMC free article] [PubMed] [Google Scholar]
• 68.Wójcik A., Kubiak M., Rotsztejn H. Influence of azelaic and mandelic acid peels on sebum secretion in ageing women. Adv. Dermatol. Allergol. 2013;30:140–145. doi: 10.5114/pdia.2013.35614. [DOI] [PMC free article] [PubMed] [Google Scholar]
• 69.Piquero V., Moya D., La Rotta E.E. Minimally Invasive Aesthetic Procedures: A Guide for Dermatologists and Plastic Surgeons. Springer; Berlin/Heidelberg, Germany: 2020. Jessner’s peel for the face; pp. 87–94. [Google Scholar]
• 70.Monheit G.D. The Jessner’s+ TCA peel: A medium-depth chemical peel. J. Dermatol. Surg. Oncol. 1989;15:945–950. doi: 10.1111/j.1524-4725.1989.tb03181.x. [DOI] [PubMed] [Google Scholar]
• 71.Sharquie K.E., Al-Tikreety M.M., Al-Mashhadani S.A. Lactic acid chemical peels as a new therapeutic modality in melasma in comparison to Jessner’s solution chemical peels. Dermatol. Surg. 2006;32:1429–1436. doi: 10.1111/j.1524-4725.2006.32352.x. [DOI] [PubMed] [Google Scholar]
• 72.Amer Ejaz N.R., Iftikhar N., Muzzafar F. Comparison of 30% salicylic acid with Jessner’s solution for superficial chemical peeling in epidermal melasma. J. Coll. Physicians Surg. Pak. 2008;18:205–208. [PubMed] [Google Scholar]
• 73.Kessler E., Flanagan K., Chia C., Rogers C., Anna Glaser D.E.E. Comparison of α-and β-hydroxy acid chemical peels in the treatment of mild to moderately severe facial acne vulgaris. Dermatol. Surg. 2008;34:45–51. doi: 10.1097/00042728-200801000-00008. [DOI] [PubMed] [Google Scholar]
• 74.Jae J., Dong Ju H., Dong Hyun K., Yoon M.S., Lee H.J. Comparative study of buffered 50% glycolic acid (pH 3.0) + 0.5% salicylic acid solution vs. Jessner’s solution in patients with acne vulgaris. J. Cosmet. Dermatol. 2018;17:797–801. doi: 10.1111/jocd.12445. [DOI] [PubMed] [Google Scholar]
• 75.Hay R.A., Hegazy R., Hady M.A., Saleh N. Clinical and dermoscopic evaluation of combined (salicylic acid 20% and azelaic acid 20%) versus trichloroacetic acid 25% chemical peel in acne: An RCT. J. Dermatol. Treat. 2019;30:572–577. doi: 10.1080/09546634.2018.1484876. [DOI] [PubMed] [Google Scholar]
• 76.Chilicka K., Rogowska A.M., Szyguła R., Dzieńdziora-Urbińska I., Taradaj J. A comparison of the effectiveness of azelaic and pyruvic acid peels in the treatment of female adult acne: A randomized controlled trial. Sci. Rep. 2020;10:12612. doi: 10.1038/s41598-020-69530-w. [DOI] [PMC free article] [PubMed] [Google Scholar]
• 77.Kim S.W., Moon S.E., Kim J.A., Eun H.C. Glycolic acid versus Jessner’s solution: Which is better for facial acne patients? A randomized prospective clinical trial of split-face model therapy. Dermatol. Surg. 1999;25:270–273. doi: 10.1046/j.1524-4725.1999.08251.x. [DOI] [PubMed] [Google Scholar]
• 78.Garg V.K., Sinha S., Sarkar R. Glycolic acid peels versus salicylic–mandelic acid peels in active acne vulgaris and post-acne scarring and hyperpigmentation: A comparative study. Dermatol. Surg. 2009;35:59–65. doi: 10.1097/00042728-200901000-00009. [DOI] [PubMed] [Google Scholar]
• 79.İlknur T., Demirtaşoğlu M., Biçak M.Ü., Özkan Ş. Glycolic acid peels versus amino fruit acid peels for acne. J. Cosmet. Laser Ther. 2010;12:242–245. doi: 10.3109/14764172.2010.514919. [DOI] [PubMed] [Google Scholar]
• 80.El Refaei A.M., Salam H.A.A., Sorour N.E. Salicylic–mandelic acid versus glycolic acid peels in Egyptian patients with acne vulgaris. J. Egypt. Women’s Dermatol. Soc. 2015;12:196–202. doi: 10.1097/01.EWX.0000464740.18592.42. [DOI] [Google Scholar]
• 81.Rafique S., Abaidullah M., Saeed M., Shahzad A., Muqeet N., Hamid H. Clinical efficacy of salicylic acid (20%) and glycolic acid (35%) peel in post acne scarring; randomized controlled trials. Lat. Am. J. Pharm. 2020;39:1139–1143. [Google Scholar]
• 82.Manjhi M., Yadav P., Yadav A., Sagar V., Ramesh V. A comparative study of 50 % glycolic acid peel and 30 % salicylic acid peel in mild to moderate acne—A split face study. J. Evid. Based Med. Healthc. 2020;7:2954–2958. [Google Scholar]
• 83.Pavithra S., Gopalakrishnan K., Shanmugam J. Efficacy of 70% glycolic acid peel versus 30% salicylic acid peel in the treatment of mild to moderate acne vulgaris: A retrospective study. J. Clin. Diagn. Res. 2022;16:WC5–WC8. doi: 10.7860/JCDR/2022/57286.17124. [DOI] [Google Scholar]
• 84.Bae B.G., Park C.O., Shin H., Lee S.H., Lee Y.S., Lee S.J., Chung K.J., Lee K.H., Lee J.H. Salicylic acid peels versus Jessner’s solution for acne vulgaris: A comparative study. Dermatol. Surg. 2013;39:248–253. doi: 10.1111/dsu.12018. [DOI] [PubMed] [Google Scholar]
• 85.Dayal S., Amrani A., Sahu P., Jain V.K. Jessner’s solution vs. 30% salicylic acid peels: A comparative study of the efficacy and safety in mild-to-moderate acne vulgaris. J. Cosmet. Dermatol. 2017;16:43–51. doi: 10.1111/jocd.12266. [DOI] [PubMed] [Google Scholar]
• 86.Nofal E., Nofal A., Gharib K., Nasr M., Abdelshafy A., Elsaid E. Combination chemical peels are more effective than single chemical peel in treatment of mild-to-moderate acne vulgaris: A split face comparative clinical trial. J. Cosmet. Dermatol. 2018;17:802–810. doi: 10.1111/jocd.12763. [DOI] [PubMed] [Google Scholar]
• 87.How K.N., Lim P.Y., Wan Ahmad Kammal W.S.L., Shamsudin N. Efficacy and safety of Jessner’s solution peel in comparison with salicylic acid 30% peel in the management of patients with acne vulgaris and postacne hyperpigmentation with skin of color: A randomized, double-blinded, split-face, controlled trial. Int. J. Dermatol. 2020;59:804–812. doi: 10.1111/ijd.14948. [DOI] [PubMed] [Google Scholar]
• 88.Zdrada J., Odrzywotek W., Deda A., Wilczymski S. A split-face comparative study to evaluate the efficacy of 50% pyruvic acid against a mixture of glycolic and salicylic acids in the treatment of acne vulgaris. J. Cosmet. Dermatol. 2020;19:2352–2358. doi: 10.1111/jocd.13288. [DOI] [PubMed] [Google Scholar]
• 89.Dayal S., Kalra K.D., Sahu P. Comparative study of efficacy and safety of 45% mandelic acid versus 30% salicylic acid peels in mild-to-moderate acne vulgaris. J. Cosmet. Dermatol. 2020;19:393–399. doi: 10.1111/jocd.13168. [DOI] [PubMed] [Google Scholar]
• 90.Dréno B., Fischer T.C., Perosino E., Poli F., Viera M.S., Rendon M.I., Wang B. Expert opinion: Efficacy of superficial chemical peels in active acne management–what can we learn from the literature today? Evidence-based recommendations. J. Eur. Acad. Dermatol. Venereol. 2011;25:695–704. doi: 10.1111/j.1468-3083.2010.03852.x. [DOI] [PubMed] [Google Scholar]
• 91.Chilicka K., Gold M.H., Nowicka D. Acne vulgaris and the most popular and new cosmetological treatments. J. Cosmet. Dermatol. 2023;22:1946–1950. doi: 10.1111/jocd.15757. [DOI] [PubMed] [Google Scholar]